نورالدین آهی: به پزشکیان گفتم شما اخلاق گرایی و می توانی سیاست را نجات دهی، خوشش آمد
به گزارش ملت ما به نقل از مهر، فعالیت احزاب در ایران رابطه مستقیمی با برگزاری انتخابات دارد، برنامهریزیهای حزبی معمولاً برای معرفی نامزد یا نامزدهای انتخاباتی در فواصل دورههای انتخاباتی صورت میگیرد، اما معمولاً پس از برگزاری انتخابات و مشخص شدن نتیجه فعالیت احزاب به نحو چشمگیری فروکش میکند به نحوی که از انفعال آنها تحت عنوان سپری کردن تعطیلات و عناوینی با همین مضمون یاد میشود، البته یکی از فعالیتهای نرمافزاری حزبی در کشورمان کنشگری، نقد و گاهی تخریب رقیب است، آن هنگام که نامزد مورد نظر خودشان بر اریکه قدرت ننشسته باشد پیامها و قلمهایشان تند و تیز شده و گاه جانب انصاف را رعایت نمیکنند، اما اگر پیروزی انتخابات متعلق به حزب و یا جریان فکری آنها باشد به دیده اغماض بر عملکرد هم حزبی خود نگاه میکنند.
فارغ از آنکه اکثر پیروز شدگان در انتخابات در دورههای گذشته در انتخابات ریاست جمهوری به کلی وابستگی حزبی خود را انکار میکنند، همواره احزاب و گروههای سیاسی در حمایت از نامزدهای انتخاباتی فعالیتهای خود را متمرکز کرده و در بسیاری از مواقع به دلیل اهداف منافع مشترک ائتلاف میکنند.
انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری در سال 1403 مانند بهاری بود که نابهنگام در خواب زمستانی احزاب فرا رسید، هنوز احزاب مهیای برگزاری انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری نبودند و مسعود پزشکیان که پیش از این چندین دوره نماینده مجلس شورای اسلامی بود نامزد انتخابات شد، جریان اصلاح طلبی تمام قد حامی او شد و اینطور پیروزی او را در انتخابات رقم زدند، هرچند که مؤلفههای مختلفی در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری دخیل است اما فرایند تشکیل دولت چهاردهم با شعار وفاق ملی و انتصابهای دولت ابعاد پیدا و پنهان انتخابات را هویدا کرد، رئیس جمهور بارها و بارها در جریان رقابتهای انتخاباتی اعلام کرده بود که وابسته به هیچ حزب و گروهی نیست اما فعالیت حزبی اعتقاد دارد این سخنان زمانی به طور عینی خود را نشان داد که او با احزاب و گروههای مختلف فکری جلسات متعددی برگزار کرد و برای خود مشاور احزاب و تشکلها منصوب کرد.
نورالدین آهی فردی که پیش از برگزاری انتخابات نزد مسعود پزشکیان رفت و به او گفت که بهتر است کاندید انتخابات شود شاید گفتگو با او سرآغاز رمزگشایی از انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری و بررسی دیدگاههای رئیس جمهور نسبت به توسعه احزاب و تشکلها در کشور باشد، موضوعی که میتواند مسیرهای جدیدی را به روی فعالیتهای گروهی بگشاید؛ در ادامه مشروح این گفتگو را بخوانید.
چطور شد که مسعود پزشکیان پا به عرصه انتخابات ریاست جمهوری گذاشت، شما در این جریان چه نقشی داشتید؟
مسعود پزشکیان کارنامه بسیار روشنی در حوزه سیاست دارد، یکی از موفقترین وزرای دولت سید محمد خاتمی بود. در عرصه علم و دانش هم رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز بود همینطور چندین دور سابقه نمایندگی مجلس را در کارنامه خود داشت، عمدهترین ویژگی او این است که همواره با مردم بود، در جبهه مردم قدم برداشته و مطالبات آنها را بدون لکنت پیگیری میکرد. این جسارت و جرأت را داشته است که در هر عرصهای که مطالبات مردم جدی گرفته نمیشد، آن مطالبات را با صدای بلند در مجلس و هر جای دیگر مطرح میکرد.
در سال 1400 به حضور او رسیدم و اعلام کردم شما میتوانی وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری شوی و دلایل بسیاری را مطرح کردند یکی از آنها این بود که عالم سیاست ایران چندین سال است که حوزه غیر اخلاقی را طی میکند، اخلاق در مسیر سیاست ذبح شده است. به او گفتم شما آدم اخلاق مداری هستید و میتوانید حوزه سیاسی را نجات دهید و این برایش جذاب بود. معتقد بودم اگر او رئیس جمهور شود مسلماً اخلاق را در سیاست رعایت خواهد کرد، به اخلاق ایمان و باور دارد. از آنجایی که من و دیگر دوستانم میدانستیم او فرد بسیار تعامل گرایی است اصرار داشتیم وارد عرصه انتخابات شود و همانطور که مطالبات مردم را پیگیری میکند در هستههای سخت قدرت نیز به طور جدی پیگیر مطالبات مردم خواهد بود. تعاملگرایی ویژگی اصلی او بود که میتوانست با حوزههای گوناگون از مقام معظم رهبری تا نیروهای نظامی و قوه قضائیه تعامل خوبی برقرار کند؛ در این چند ماه نیز شاهد بودیم که این تعاملها جواب داده است و در بسیاری از امور نیز نتایج مثبتی به دست آمده است.
فکر میکردید آقای پزشکیان در عرصه جدی رقابتهای انتخابات پیروز شود؟ چقدر به پیروزی او امید داشتید؟
سوال خوبی است، آقای پزشکیان ویژگیهای منحصر به فردی دارد، صداقت و پاکدستی از جمله آن ویژگیهاست. چندین سال این خصایص در عرصههای سیاست ایران کمرنگ شده بود. مردم ایران تشنه گفتمان جدیدی در صداقت پاکدستی بودند، جاهایی که آقای پزشکیان شعار میداد صدای بی صدایان است، موقعیتی بود که مردم به آن نیاز داشتند؛ مخصوصاً جوانان نخبه که صدای آنها شنیده نمیشد. ما همان روزها که در مورد کاندیداتوری آقای پزشکیان در ریاست جمهوری با او صحبت میکردیم باور و ایمان داشتیم که آقای مسعود پزشکیان حتماً موفق میشود و حتماً خود او هم باور داشت که موفق میشود و در این عرصه قدم برداشت. صداقت و گفتمان بیبدیل او با مردم در فضاهای سنگین و عملیات رسانهای انتخاباتی، جواب داد و موفق شد.
از زمانی که آقای پزشکیان وارد عرصه انتخابات شد، همه میدانستند که او شخصیت حزبی نیست، اما جریانها و گروههای مختلف در زمان کوتاهی حمایت خود را از او اعلام کردند، مشخصاً کدام احزاب و جریانهای سیاسی از کاندیداتوری آقای پزشکیان حمایت کردند؟
بله آقای پزشکیان به صراحت اعلام کرده بود که حزبی و جناحی نیست، اما مسلماً او گرایش فکری او به اصلاح طلبان نزدیک بود و در دولت اصلاحات حضور داشت و در مجلس نیز معمولاً در برابر آن فراکسیونی قرار میگرفت که از طیف مقابل اصولگرایان برخاسته بود. نمیتوانیم شخصیت او را در یک حزب خلاصه کنیم. آقای پزشکان در بسیاری از موارد اصولگراتر از اصولگرایان و در خیلی از مسائل نیز اصلاحطلبتر از اصلاحطلبان است. برای او دو نکته بسیار مهم بود؛ یکی نظام و یکی هم مردم، تمام عملکرد او برای تقویت نظام جمهوری اسلامی و پیگیری مطالبات مردم بود. وقتی آقای پزشکیان -در انتخابات- پیروز شد شعار وفاق داد، وفاق یعنی برای همه مردم ایران، ما در دولت چهاردهم برای استفاده از تفکرهای مختلف مرزبندی نمیکنیم. برای ما مبنا شایستگی است که از این جناح باشد و چه از آن جناح، ما نباید وفاق را به عنوان تقسیم قدرت قلمداد کنیم؛ وفاق یعنی پیدا کردن فهم مشترک مورد چالشها، آسیبها و بحرانهای کشور، وقتی این فهم مشترک را پیدا کردیم و جناحهای گوناگون و این فرصت را به خودشان دادند که پشت یک میز گرد بنشینند و با هم چالشها، آسیبها کشورمان همینطور نظام بینالملل گفتگو کنند تا به یک فهم مشترک برسند؛ این مقدمه وفاق است.
اتفاق اینطور نیست که کسی در یک حوزه وزیر شود و یا نشود. وقتی به فهم مشترک برسیم به شرط لازم وفاق دست یافتیم و شرط کافی آن این است که به راهکارهای مشترک برسیم. راهکار را میتوان از من نوعی اصلاح طلب و یا یک اصولگرا دریافت کرد و یا فردی که هیچ جناحی ندارد و حتی شاید هیچ اعتقادی هم به نظام نداشته باشد اما برای اعتلای ایران فکر و ایدهای دارد که مشکل کشور را حل میکند. یادم میآید مقام معظم رهبری در یکی از انتخاباتها گفتند آنهایی که میخواهند رأی بدهند بیایند و حتی اگر رو هم قبول ندارند به خاطر ایران بیایند و وفاق همین معنا را دارد یعنی همه ما باید به ایران اعتقاد داشته باشیم برای کشورمان قدم برداریم. ما استقبال میکنیم و دولت چهاردهم به همین سو حرکت میکند. قطعاً وقتی فردی پیدا میشود که دغدغه و شعار اساسی او ایران است، احزاب گوناگون به او متمایل خواهند شد.
البته پایگاه اساسی آقای پزشکیان اصلاح طلبان بودند، جبهه اصلاحات جلسه تشکیل داده بود و آقای پزشکیان را کاندید این جبهه معرفی کرد، نباید فراموش کنیم که پایگاه اصلی ما اصلاح طلبی است، اما جریانهای معتدل اصولگرایی نیز از آقای پزشکیان حمایت کردهاند. آنها را ارزشمند میدانیم و از نظراتشان استفاده میشویم حالا نظرات آنها بر نظرات خودمان اولی است و اگر کاربردی باشد حتماً به نظرشان توجه میکنیم. همینطور طیف عظیمی از جامعه ایرانی شامل قومیتها، اهل سنت و … به آقای پزشکیان اقبال نشان دادند.
در این انتخابات مرزنشینان اقبال بالایی به آقای پزشکیان نشان دادند و این یعنی امنیت مرزهای ما حفظ شد. من فکر میکنم آقای پزشکیان این پتانسیل را دارد که با همه احزاب بنشیند و گفتگو کند. اینجاست که میبینیم آقای رئیس جمهور میگوید من جناحی نیستم اما برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی رئیس جمهور یک مشاور در حوزه احزاب و تشکلها منصوب کرده و این یک فرصت تاریخی برای احزاب و تشکلها است. یعنی آقای رئیس جمهور به این نتیجه رسیده است که از نظرات کارشناسی و کاربردی احزاب و تشکلها باید استفاده شود. بحث و تشکلها به صراحت میگویم که این فرصت را غنیمت بدانیم، با بسیاری از کنشگران و چهرههای شاخص سیاسی که صحبت میکنم، احزاب را موی دماغ دولتها میدانند در حالی که این دولت اقبال نشان داده و میگوید بیایید و حرفهایتان را بشنوید ولی شرط و کافی برای تعامل دو طرفه احزاب و تشکلها با دولت چهاردهم این است که برای حل مشکلات بحرانها راه حل ارائه دهند، اگر راه حل ارائه دهند دولت کاملاً از آن راه حلها استقبال میکند، حتماً نشستهای تخصصی نیز با آنها برگزار خواهد شد.
رئیس جمهور با احزاب و جریانهای سیاسی مختلف جلسه برگزار کرده، آیا قرار هست در مکانیزم و ساز و کار مشخصی از ظرفیت احزاب استفاده کنید؟
من و تیمی که قرار است در حوزه احزاب و تشکلها فعالیت کنیم، پل ارتباطی میان مردم، احزاب و دولت هستیم. صرفاً رابطه میان احزاب و شخص رئیس جمهور نیستیم بلکه رابط آنها با کابینهایم. بدون کم و کاست نظر آنها را منتقل میکنیم. تقویت گفتمان سازی مشترک از دیگر ماموریتهایی است که بر عهده گذاشته شده، رئیس جمهور در حکم من آورده است دیدار با صاحب نظران، تعمیق وفاق و ترویج عقلانیت سیاسی از دیگر مواردی است که بر عهده من گذاشته شده است. ما باید تقویت گفتمان سازی مشترک داشته باشیم و نمیدانم نام آن را در آینده چه میگذاریم، دوستان اصولگرا و اصلاح طلب و دیگر گرایشهای سیاسی باید بنشینند و گفتمان سازی مشترک برای حل مسائل سخت ارائه دهیم. لازم است برای شناخت دقیق از مطالبات مردم، احزاب و تشکلها به ما کمک کنند تا ببینیم مطالبات و مسائل اصلی مردم چیست، برای حل آنها اولویت بندی انجام دهیم. زیرا مردم از ما و احزاب انتظار دارند که مطالبات حقیقیشان را پیگیری کنیم. یکی از مهمترین کارهایی که باید انجام دهیم ارتقای نقش احزاب در تصمیمگیریها است. اگر میخواهیم تصمیمی در دولت گرفته شود، باید ببینیم احزاب چه نگاهی نسبت به این تصمیم دارند.
تشکیل کارگروههای تخصصی برای احزاب و تشکلها یکی از وظایف اصلی ما است تا زمینه حضور احزاب و جریانهای فکری گوناگون فراهم شود، قسمت اعظم فعالیتهای ما متمرکز بر تشکلهای تخصصی خواهد بود؛ سمنها، خانهها، سندیکاها، استارتاپها و دانش بنیانها طرف ارتباطی ما خواهند بود.
سه شعار رئیس جمهور برای ما بسیار مهم است، اول آنکه صدای بی صدایان باشیم همینطور توجه به متخصصان که با تشکیل کارگروههای تخصصی مطمئن باشید از دل این کارگروهها صدای بی صدایان خواهیم بود؛ بسیاری از نخبگان کشور از دل همین کارگروهها کشف خواهند شد و ما آنها را رونمایی کرده و پتانسیلها و برنامههای آنها را به دولت معرفی میکنیم. بسیاری از جوانان در نهادهای مردمی و تشکلهای تخصصی کار میکنند ولی شنیده و دیده نمیشوند، میخواهیم کمک کنیم که دیده شوند و حرفهایشان را خوب بشنویم و طرح و ایده آنها را مستقیم به دولت برسانیم.
میخواهیم بین احزاب بستر گفتگوی دائمی ایجاد کنیم، گفتگو در کشور ما تا حدودی بیمعنا شده، برخی از احزاب به جای آنکه با هم رقابت کنند به نظر میرسد که با هم دشمنی میکنند، با هم تضاد و عناد دارند. در حالی که اگر این حزب وجود نداشته باشد وجود حزب دیگر بیمعنی خواهد بود. برای آنکه بتوانیم به اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی و کشورمان ایران برسیم، حتماً باید بستر گفتگو ایجاد کنیم. فضا را ایجاد کنیم که گرایشهای فکری گوناگون با روش دوستانه برای ایران دور یک میز بنشینند و با هم صحبت کنند. توسعه سامانههای ارتباط بحث دیگری است که بر آن تمرکز داریم، اینکه چگونه با احزاب ارتباط برقرار کنیم و این ارتباط مستقیم و بدون کم و کاست به ریاست جمهوری انتقال داده شود در دست بررسی است.
تقویت نقش خانه احزاب از دیگر برنامههای ما است که فکر میکنم با آمدن آقای کمالی -به عنوان رئیس دورهای خانه احزاب- این موضوع قوت میگیرد.
سازوکارهایی که برای ارتباط احزاب و دولت کردید چه زمانی محقق میشود؟
در این مدتی که رئیس جمهوری مسئولیت را به من سپرده است بر روی امور نرمافزاری ارتباط احزاب کار کردم، علاوه بر احزاب تشکلها شامل بخش دانشگاهی و دانشجویی هستند که موتور محرکه پیشرفت جامعه به حساب میآیند، و اینکه برنامههای منسجم برای ارتباط با آنها داریم، به مرور پیش خواهیم رفت و حالا در آغاز راهیم.
آیا در ارتباطاتی که تاکنون برقرار کردید پیشنهاد مفیدی را به مرحله عملیاتی رساندید؟ دولت از کدام پیشنهادها تاکنون استقبال کرده؟
چند جلسه با تشکلهای نفتی داشتیم که در مورد ناترازیهای بنزین و جلوگیری از قاچاق سوخت طرح و برنامه داشتند و هفته آینده به رئیس جمهور ارائه میشود. آنها نظرات کارشناسی خود را ارائه دادند که در کمیسیون انرژی بررسی میشود و حتماً استفاده خواهد شد.
قرار هست ساز و کار مدونی برای استفاده از نظر متخصص و احزاب در فرایندهای تصمیم گیری و موارد مهمی چون لوایح دولت به ویژه لایحه بودجه سنواتی، داشته باشید؟
از نظر و دیدگاه احزاب احزاب در تمام حوزهها، شامل نوع مدیریت، بودجه سالانه، تخصیص بودجه و چگونگی چیدمان نیروها استقبال میکنیم اینکه چقدر نظر آنها با گفتمان و شعارهای دولت منطبق باشد تفاوت دارد، باید نظرات را در اختیار دولت قرار دهیم و آنهایی که منطبق با شعارهای دولت است حتماً استفاده خواهد شد. به طور مثال تشکلهای محیط زیستی برای ما در اولویت هستند، آنها در حفاظت از محیط زیست دغدغهمند هستند، حتماً نظرات آنها مورد ملاحظه قرار خواهد گرفت. زیرا فرزندانمان از ما انتظار دارند به فکر آیندهشان باشیم و محیط زیست یکی از مهمترین مواردی است که باید برای نسل بعدی حفظ کرد و از همه تشکلهای محیط زیستی میخواهم که نظرات خود را به ما منتقل کنند و ما با دیده باز از آنها استقبال میکنیم، بیایند حرفهایشان را بشنویم و همکاری مستمر با آنها خواهیم داشت.
فضای حزبی کشور را چطور میبینید؟ به نظر شما مهمترین چالش احزاب ایران چیست؟
ببینید که در یک روز دو کنگره از دو حزب اتحاد و شریان برگزار میشود، که سالها بود اتحاد برای برگزاری کنگره خود با منعی وجود داشت و مقاومتهایی صورت میگرفت، شخصیتهای سیاسی منتقد و فعال در این کنگره به طور چشمگیری حضور داشتند، در همان روز کنگره شریان که طیف فکری آنها تقریباً مقابل حزب اتحاد است تشکیل شد، ببینید چقدر فضا تلطیف شده است یک گروه این سوی تهران کنگره برگزار میکند و گروه دیگری آن سمت تهران و من به عنوان مشاور رئیس جمهور در هر دو کنگره شرکت کردم. احزاب برای ما تفاوتی ندارند بلکه همه آنها برای ایران هستند. آقای رئیس جمهور هم رئیس جمهور همه مردم ایران و همه احزاب و تشکلها است. بنای آقای رئیس جمهوری این است که صدای همه مردم ایران باشد، صدای همه تشکلها را بشنود و برای شنیدن نظرات اینکه از چه گرایشی هستند هیچ منعی ایجاد نمیکند، ما آماده شنیدن و گوش دادن عمل کردن هستیم. عمل به چه چیزی؟ عمل به طرحها و برنامههایی که احزاب و تشکلها ارائه میدهند.
در مورد وفاق تعارف مختلفی ارائه شده است، اما اینکه یک گروهی بدون خاستگاه سیاسی و مجوزهای قانونی بتوانند به راحتی مخالفت خود را ابراز کنند و مثلاً در مورد برداشتن فیلترینگ اعتراض کنند، در مقابل گروههای دیگری با وجود داشتن مجوز فعالیت با وجود آنکه با اهداف و شعارهای دولت همسو هستند برای برگزاری راهپیمایی اعتراضی و بیان مطالباتشان هیچگاه مجوزی دریافت نکردند، سالها از حقوق خود محروم ماندهاند آیا دولت ساز و کاری دارد تا گروههای سیاسی بتوانند در فضای شفافیت درخواستهای خود را ارائه دهند؟
سوال خوبی است و پاسخ به آن سخت است، شعار دولت چهاردهم برای ایران است یعنی این نظام و این دولت از آن تمام ایرانیان است. یعنی صدای همه ایرانیان چه آنهایی که مدافع هستند بچه آنهایی که منتقد هستند باید شنیده شود، ما این فضا را فراهم میکنیم که انواع صداها شنیده شود. دولت چهاردهم آماده نقد است، برخی میگویند نقد منصفانه اما من میگویم نقد کنید ایرادی غیرمنصفانه هم باشد.
اما جریان فکری که نقد میکند باید این فرصت را جریان فکری دیگری نیز بدهد که از خودش دفاع کند، نقد در برابر دفاع باشد. باید فضا ایجاد کنیم طیف مقابل که از دولت حمایت میکند و دولت متعلق به پایگاه اجتماعی آن طیف است، قابلیت دفاع را داشته باشند. شما در رابطه با فیلتر صحبت کردید من دیروز دیدم موتور سوارها مخالف رفع فیلترینگ بودند، ما با نقد مخالف نیستیم ولی ابزارهای قانونی کشور باید رعایت شود. هر گرایش و جریان فکری طبق قانون باید از وزارت کشور مجوز بگیرد، اگر مجوز هم نمیگیرد اطلاع ده حتی در یک مکان ثابت این اتفاق -راهپیمایی اعتراضی- بیفتد.
دوستانی که با رفع فیلتر مخالف بودند به خیابان آمدند، خودشان هم دیدند که خیلی از حامیانشان هم موافق خودشان نیستند زیرا رفع فیلتر مطالبه حداکثری مردم است، باید به این اشاره کنم که دولت چهاردهم درصدد پیگیری تجمعات مسالمتآمیز قانون و مجوز دار است. من به عنوان مشاور رئیس جمهور در حوزه احزاب و تشکلها و روی این برنامه کار میکنم که مکان خاصی برای تجمعها ایجاد شود، آنهایی که حرفی دارند در مکان خاص بیایند تا هم امنیتشان حفظ شود و بتوانند حرفشان را مطرح کنند و دیگران از آنها سو استفاده نکنند. دولت چهاردهم دولتی است که به همه صداها گوش میدهد، همه صداها را مستحق شنیدن میداند حتی آنهایی که مخالف ما هستند و فضا را ایجاد میکنیم تا از ما انتقاد کنند. انتقاد در چهارچوب اعتلای ایران اسلامی باشد.
جدیدترین دیدار رئیس جمهور با کدام حزب خواهد بود؟
چند حزب درخواست دادهاند، اینکه کدام در اولویت باشند مشخص نشده است، مسلماً رئیس جمهور جلسات گوناگونی با احزاب و تشکلها خواهد داشت و فضا را به سمتی میبریم که این جلسات خروجی داشته باشد، هم اکنون با شورای مرکزی احزاب گوناگون ارتباط گفتمانی پیدا کردیم که در جلسات با رئیس جمهور با طرح و برنامه بیایند که اینطور خروجی بهتری از جلسات خواهیم داشت. آقای پزشکیان تغییری نکرده با گفتمان صداقت و انصافی که از قبل داشته، پیش میرود و من از همه مردم ایران تقاضا دارم در ناترازیهایی که پیش آمده به دولت کمک کنند، همینطور در حوزه اجتماعی فاصلهای که میان مردم و دولت همچنین میان مردم و حاکمیت ایجاد شده، کمک کنند تا فاصلهها رفع شود. اگر مردم قویتر و محکمتر در صحنه حضور داشته باشند و از دولت آقای پزشکیان حمایت کنند بر همه مشکلات چیره خواهیم شد و حتماً دولت همگام با مردم کارنامه درخشانی خواهد داشت.