فیلترینگ و مشکلات مالی چالش اصلی رسانه ها

به گزارش ملت ما، سایت «تریبون» با هدف بررسی وضعیت اقتصادی رسانههای تحت وب ایران، نتایج پژوهشی که با همراهی 483 نفر از فعالان رسانهای انجام شده است را برای اولین بار در قالب «گزارش جامع رسانه ایران» منتشر کرده است.
83درصد از مشارکتکنندگان در این پژوهش را خانمها تشکیل میدهند و 56درصد از مشارکتکنندگان ساکن پایتخت هستند. بهعلاوه، 31درصد مشارکتکنندگان در این پژوهش بیش از 15 سال سابقه در زمینه رسانه دارند. دادههای این گزارش نشان میدهد، دستهبندی رسانههای «خبرگزاری و سایتهای خبری» با 17درصد بیشترین میزان رسانه را در خود جای داده است.
34درصد از «صاحبان امتیاز»، «مدیران مسئول» و «مسئولان بازرگانی» اعلام کردهاند که رسانه محل فعالیتشان «بین سال 1395 و 1400» تأسیس شده است.
تنها 3درصد از رسانهها تحریریه بالای 100 عضو دارند
44درصد از مشارکتکنندگان در پژوهش تریبون اعلام کردهاند که تحریریه رسانهای که در آن فعالیت میکنند بین 2 تا 5 عضو دارد و 13درصد از آنان در رسانههای با تحریریه بالای 20 نفر فعالیت میکنند.
56درصد از مشارکتکنندگان خود را «صاحب امتیاز» رسانه معرفی کردهاند. 92درصد از «صاحبان امتیاز» رسانهها آقا و 8درصد از آنان خانم هستند. بیشترین میزان حضور خانمها در حوزه رسانه متعلق به نقش «خبرنگاری» با 41درصد است.
13درصد از فعالان رسانهای اعلام کردهاند که در سال 1402 اقدامی برای مهاجرت انجام دادهاند. براساس پژوهشهای تریبون برای بررسی وضعیت متخصصان سئو، روابط عمومی و فعالان رسانه، کمترین میزان اقدام به مهاجرت در سال 1402 متعلق به فعالان رسانهای بوده است.
بزرگترین چالش رسانهها «مشکلات اقتصادی و مالی» است
«مشکلات اقتصادی و مالی»، «فیلترینگ و اختلالات اینترنت» و «تغییرات الگوریتمهای گوگل» بهترتیب سه چالش بزرگ رسانهها در سال 1402 بوده است.
![]() |
81درصد از فعالان رسانهای اعلام کردهاند که فیلترینگ و اختلالات اینترنت باعث «کاهش سرعت و دسترسیپذیری سایت» رسانهها شده است. «محدودیت در استفاده از سرویسهای بینالمللی مورد نیاز»، «ایجاد مشکل در پوشش اخبار بینالمللی» و «کاهش امنیت سایبری» به ترتیب در جایگاههای بعدی در زمینه آسیبهای فیلترینگ و اختلالات اینترنت قرار گرفته است.
87درصد از «خبرنگاران»، «دبیران سرویس» و «سردبیران» حقوقشان را کافی نمیدانند
90درصد از «خبرنگاران»، «دبیران سرویس» و «سردبیران» که تنها در یک رسانه یا در دو رسانه فعالیت میکنند اعلام کردهاند حقوقشان آنها را از اشتغال به مشاغل دیگر بینیاز نمیکند. همچنین 84دصد از آنان که در بیش از 3 رسانه فعالیت میکنند نیز حقوق خود را کافی نمیدانند.
![]() |
63درصد از «خبرنگاران»، «دبیران سرویس» و «سردبیران» که در یک رسانه فعالیت میکنند، شغلی خارج از حوزه رسانه دارند. شغل دوم 47درصد از «خبرنگاران»، «دبیران سرویس» و «سردبیران» که تنها در یک رسانه فعالیت میکنند «تولید محتوا» است.
45درصد از خبرنگاران، دبیران سرویس و سردبیران بهشکل «حقالتحریر» با رسانهها همکاری میکنند. میزان همکاری بهشکل «ثابت» در افرادی که تنها در یک رسانه فعالیت میکنند 63درصد و از بقیه بیشتر است.
براساس دادههای اولین گزارش رسانه تریبون، 54درصد از «خبرنگاران»، «دبیران سرویس» و «سردبیران» تحت پوشش بیمه قرار ندارند.
24درصد از خبرنگاران، دبیران سرویس و سردبیران اعلام کردهاند بالای 80درصد از محتوای رسانهشان تولیدی است. همچنین 25درصد از آنان میزان محتوای تولیدی رسانه محل فعالیت خود را زیر 20درصد اعلام کردهاند.
نگاه مثبت مدیران رسانهای به بهبود اقتصاد رسانهها با جذب سرمایه بخش خصوصی
38درصد از مدیران رسانهای اعلام کردهاند که در فکر تأسیس رسانه جدیدی نیستند. «سود ده نبودن رسانه» و «نداشتن سرمایه کافی» دلایل عمده تمایل نداشتن آنان به تأسیس رسانه جدید اعلام شده است. 92درصد از افرادی که «نداشتن سرمایه کافی» را دلیلی برای تأسیسنکردن رسانه جدید میدانستند، اعلام کردهاند در صورت وجود سرمایهگذار، رسانه جدید تأسیس خواهند کرد.
![]() |
در همین راستا، 90درصد از «صاحبان امتیاز»، «مدیران مسئول» و «مدیران بازرگانی» سرمایهگذاری بخش خصوصی را در بهبود وضعیت اقتصادی رسانهها موثر میدانند. همچنین 61درصد از «صاحبان امتیاز» و «مدیران مسئول» اعلام کردهاند که مایل به جذب سرمایه هستند.
«انتشار رپورتاژ آگهی» بزرگترین محل درآمد اکثر رسانههاست
در بخشی از پژوهش اولین گزارش رسانه تریبون، «صاحبان رسانه»، «مدیران مسئول» و «مدیران بازرگانی»، شریانهای اصلی درآمد رسانهها را اولویتبندی کردهاند. براساس اولویتبندی آنان، بهترتیب «انتشار رپورتاژ آگهی»، «انتشار بک لینک»، «فروش جایگاههای بنری»، «تبلیغات کلیکی»، «فروش بستههای روابط عمومی» و «همکاری در فروش (Affiliate Marketing)»، شریانهای اصلی درآمد رسانهها را تشکیل میدهد.
همچنین، درآمد بیش از نیمی از رسانهها در سال 1402 نسبت به سال 1401 رشد نداشته است. 30درصد از رسانهها در سال 1402 نسبت به سال 1401 با کاهش درآمد روبهرو بودهاند.
64درصد از «صاحبان رسانه»، «مدیران مسئول» و «مدیران بازرگانی»، پلتفرمهای تبلیغاتی و ارتباط با رسانه مانند یکتانت و تریبون را در بهبود وضعیت مالی رسانهها موثر دانستهاند.
رسانهها برای کنترل هزینهها توسعه رسانه را متوقف و محتوای تولیدی را کم کردهاند
«تولید محتوا»، «زیرساخت فنی»، «سئو (SEO)»، «مکان فیزیکی دفتر رسانه» و «بازرگانی»، بهترتیب بزرگترین هزینههای رسانهها هستند.
83درصد از رسانهها اعلام کردهاند در سال 1402 ناچار به اتخاذ سیاستهایی برای کاهش هزینههای خود شدهاند. براساس اعلام «صاحبان رسانه»، «مدیران مسئول» و «مدیران بازرگانی»، رسانهها در سال 1402 برای کاهش هزینههای خود بهترتیب سیاستهایی مانند «متوقفکردن توسعه رسانه»، «کمکردن محتوای تولیدی»، «تعدیل نیرو»، «دورکاری» و «حذف سرویس تخصصی» را پیش گرفتهاند.
![]() |
بهعلاوه آنان «سرمایهگذاری نکردن بخش خصوصی در حوزه رسانه و مطبوعات»، «کمشدن مخاطبان سطح وب و اقبال مردم به شبکههای اجتماعی»، «حمایتنکردن دولت» و «سانسور و محدودیتها» را عامل بدشدن وضعیت اقتصادی رسانهها دانستهاند.
43درصد از رسانهها بهلحاظ مالی به نقطه سربهسر نرسیدهاند
9درصد از رسانههای تأسیسشده «پیش از سال 1380» و 30درصد از رسانههایی که «بین سالهای 1380 و 1385» تأسیس شدهاند، زیانده هستند.
پاسخهای «صاحبان امتیاز» و «مدیران مسئول» در رابطه با زمان و سرمایه مورد نیاز برای رسیدن یک رسانه به نقطه سربهسر مالی نشان میدهد از سال 1380 تاکنون، سرمایه و زمان مورد نیاز برای برابرشدن میزان هزینههای رسانهها با درآمدشان همواره با کاهش روبهرو بوده است.
![]() |
میانگین زمان مورد نیاز برای رسیدن به نقطه سربهسر پیش از سال 1380 برابر «3سال و 4ماه» بوده و با کاهش 32درصدی به «2سال و 3ماه» در بین سالهای 1395 تا 1400 رسیده است.
همچنین میانگین سرمایه مورد نیاز برای رسیدن رسانهها به نقطه سربهسر که پیش سال 1380 برابر با 1میلیارد و 25میلیون تومان بوده با 51درصد کاهش به 498میلیون تومان در بین سالهای 1395 تا 1400 رسیده است.