گزارش ملت ما درباره سرنوشت پرونده های انضباطی دانشجویان
صفر تا صد ماجرای بازگرداندن دانشجویان اخراجی به تحصیل / چند دانشجو با حکم اخراج روبه رو شدند
بازگرداندن دانشجویان اخراجی دانشگاه ها به تحصیل، یکی از وعده های مهم انتخاباتی مسعود پزشکیان بود. تا جایی که به ابزاری برای برنده شدن در مناظرات تلویزیونی نیز تبدیل شد و او مدتی پس از انتخاب شدن به عنوان رئیس جمهور، تصمیم گرفت به آن جامه عمل بپوشاند. به این ترتیب بود که در مراسم معارفه وزیر جدید علوم، گفت: «همه اساتید و دانشجویانی که اخراج شدند به دانشگاه بازگردند. کسی که یک کلمه به ما یاد دهد ما را بنده خود می کند. آنوقت ما اساتیدی که ما را به اینجا رساندند کنار میزنیم و فردی جوان را بالای سر این افراد قرار میدهیم که به این اساتید هم بیاحترامی میکند. بنده اعلام کردم در خصوص همه اساتیدی که به هر طریقی دانشگاهها با آنان لغو قرارداد یا اخراج کردند بازنگری کنید. دانشجوها را بازگردانید. حق است دانشجو حرف بزند. دانشجو نمیتواند آدم بدی باشد او فردا و آینده کشور است. دانشجو باید بتواند سوال کند.»
فراخوان مهم
مدتی از دستور رئیس جمهور برای بازگرداندن دانشجویان اخراجی به تحصیل گذشته بود که سازمان امور دانشجویان در نخستین روز مهرماه فراخوان مهمی درباره دانشجویان اخراجی یا تعلیق شده صادر کرد. بر اساس این فراخوان، سازمان امور دانشجویان اعلام کرد: دانشجویانی که دارای حکم اخراج یا تعلیق هستند و پرونده آنان در فهرست رسیدگی مجدد قرار نگرفته است، میتوانند اعتراض خود را همراه با مستندات و رأی صادره به این سازمان ارسال کنند. در متن این فراخوان آمده بود: در راستای اجرای دستور رئیس جمهور مبنی بر بازگشت دانشجویان اخراجی و تعلیقی به دانشگاه و دستور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برای بازنگری و تجدیدنظر در آراء اخراج و تعلیق دانشجویان، چندین کارگروه ذیل شورای مرکزی انضباطی سازمان امور دانشجویان تشکیل شده و در حال بررسی مجدد پروندهها است.
دانشجوی اخراجی یعنی چه؟
اینکه برای کدام دانشجویان حکم اخراج یا تعلیق صادر شده بود، حالا مهم ترین سئوال مخاطبانی بود که خبرهای مربوط به بازگشت دانشجویان اخراجی به دانشگاه را دنبال می کردند. بررسی اظهارات مسئولان سازمان امور دانشجویان و همچنین پرونده های دانشجویان اخراجی از این حکایت دارد که در سال های گذشته برای دانشجویان در سه مورد حکم اخراج صادر شده است. نخست به دلیل مسائل اخلاقی، دوم مسائل سیاسی(شرکت در اغتشاشات و ناآرامی ها و سوم به دلیل تخلفات عمومی. در این شرایط بود که بحث بازگشت دانشجویان اخراجی به تحصیل داغ شد و حالا مهم ترین سئوال این بود؛ برای چند نفر از دانشجویان پرونده تشکیل شده بود و کدام دانشجویان اخراج شده بودند.
اخراجی ها چند نفرند؟
روزنامه فرهیختگان دهم مهرماه در گزارشی که در آن مدعی شده بود آمار دانشجویان اخراجی را فاش کرده است، نوشت: «فرهیختگان» که از ابتدای این ماجرا پیگیری پاسخ به ابهامات را آغاز کرده بود، اکنون توانسته به آمار متقنی دست یابد که نشان میدهد تعداد دانشجویان اخراجی دارای پرونده سیاسی در هر دو مجموعه وزارت علوم و وزارت بهداشت به اندازه تعداد انگشتان یک دست بوده است. براساس کسب اطلاع خبرنگار «فرهیختگان» مجموع پروندههای ارجاعی به شورای مرکزی انضباطی وزارت بهداشت در سه سال اخیر 173 مورد بوده که از میان این تعداد، 7 درصد یا به بیان بهتر 12 پرونده منجر به صدور حکم اخراج شده است. از مجموع 12 پرونده نیز 8 مورد با موضوع موارد اخلاقی و 3 پرونده با موضوع سیاسی است که شامل اغتشاشات سال 1401 میشود و یک پرونده مربوط به تخلفات عمومی بوده است. 11 مورد از این پروندهها مربوط به دانشگاههای شهرستان و یک مورد نیز مربوط دانشگاه علوم پزشکی ایران است. 8 پرونده مربوط به دانشجویان رشته پزشکی و یک پرونده مربوط به پرستاری و 3 مورد سایر رشتههاست. در شورای مرکزی انضباطی وزارت علوم نیز درمجموع 312 پرونده مورد بررسی قرار گرفته است. از بین این تعداد پرونده ارجاعی به دبیرخانه برای سه نفر حکم اخراج صادر شده، دو نفر که به لحاظ موارد اخلاقی حکم گرفتند و یک نفر که به دلایل تخلفات سیاسی آییننامه انضباطی به اخراج محکوم شده است. بنابراین درمجموع دو وزارتخانه در سه سال اخیر 3 پرونده سیاسی، 10 پرونده اخلاقی و یک پرونده عمومی منجر به اخراج وجود دارد.
آمار سازمان امور دانشجویان
در حالی که بحث دانشجویان اخراجی درهفته های اخیر به موضوع داغ رسانه ها تبدیل شده بود و هر رسانه ای تلاش می کرد با رویکرد مورد نظر به این بحث دامن بزند، در نهایت اما دکتر سعید حبیبا، معاون وزیر علوم و رئیس سازمان امور دانشجویان، که متولی پیگیری این موضوع از سوی دولت و وزارت علوم است، در گفت وگویی به بیان جزئیات تازه ای از آمار دانشجویان اخراجی پرداخت.
وی گفت: تا پیش از دستور رئیس جمهور، بیش از 356 پرونده مربوط به دانشجویان به دست ما رسیده بود. پس از دستور رئیس جمهور اقدامات خیلی خوبی انجام شد. شخص آقای دکتر سیمایی صراف، وزیر محترم علوم، سه نفر از حقوقدانان برجسته کشور را موظف کردند تا تمام پرونده هایی که از قبل به سازمان رسیده بود را بررسی کنند. ما این 356 پرونده را در اختیار این تیم حقوقی قرار دادیم و تک تک پروندهها بررسی شد و برای هر پرونده خلاصه ای از ماوقع پرونده تهیه و تنظیم شد و در پایان، گزارشی را از مطالبی که این پروندههای دانشجویان –چه پرونده هایی که منجر به بحث اخراج بود و چه پرونده هایی که منجر به محرومیت ترم داشتند برای 1-2-3-4 نیمسال و موارد دیگر- همه بررسی شد و گزارشی به آقای وزیر توسط این تیم حقوقی اعلام شد. آقای وزیر بعد از این بررسی، بر اساس شیوه نامه 1403، آمدند و دستور دادند که این پرونده ها بر اساس ماده 103 همین شیوهنامه، مجدداً رسیدگی بشود. فلذا ما کمیته یا شورای مرکزی انضباطی دانشجویان را در اینجا فعال کردیم و این پرونده ها در حال بررسی هست تا آن دسته از دانشجویانی که با مشکلات اخراج یا محرومیت ترم رو به رو شدند، بتوانند ان شاالله به سر کلاسشان برگردند.
اما این همه پرونده هایی نبود که در اختیار سازمان امور دانشجویان قرار گرفته بود. چرا که به دکتر حبیبا، پس از فراخوانی که از سوی این سازمان داده شد نیز حدود 135 پرونده دیگر در اختیار این سازمان قرار گرفت.
دکتر حبیبا درباره این پرونده ها می گوید: بعد از فراخوانی که صادر شد، به همه روسای دانشگاه ها اعلام کردیم که شما خودتان مجدد با این رویکردی که دانشجویان را کمک کنید که بتوانند به درس و مشقشان برگردند، پرونده ها را بررسی کنید. برخی از دانشگاهها خیلی خوب همکاری کردند و دانشجویانشان را کمک کردند و الان دانشجویان سر کلاس هستند. برخی دانشگاه ها هم این همکاری را با ما نداشتند و پروندها را برای ما ارسال کردند، که ما حدود 135 پرونده هم از طرف دانشگاه ها داریم که ارجاع شده به ما و در حال رسیدگی هستیم و امیدواریم ظرف یکی دو هفته آینده این رسیدگی ها قطعی شود و ما بتوانیم تکلیف دانشجویان را مشخص کنیم.
47 پرونده اخراج
رئیس سازمان امور دانشجویان در ادامه این گفت وگو آماری از پرونده های منجر به اخراج هم ارایه کرد و گفت: درباره دانشجویانی که پرونده های اخراجی دارند، مجموعا 47 پرونده در کل کشور توسط دانشگاهها، هیاتهای بدوی و تجدیدنظرشان، رسیدگی شده بود. یعنی در 47 پرونده، رای خراج دانشجو از دانشگاه صادر شده بود. منتهی میدانید که وقتی هیاتهای بدوی و تجدید نظر، این پروندهها را بررسی میکنند، النهایه، شورای مرکزی انضباطی دانشجویان در خود سازمان دانشجویان تشکیل می شود و دانشجویان میتوانند به ما شکایت کنند و خواستار رسیدگی به آراء تجدید نظر شوند. همه آن 47 پرونده توسط دانشجویان اعتراض و به سازمان دانشجویان آمده بود که قبل از حضور بنده، یعنی در دولت قبل، این 47 پرونده رسیدگی شده بود و حکم 4 پرونده را تایید کردند؛ یعنی اخراج 4 دانشجو تایید شد و سایر پروندهها را با تخفیف مجازات ها به 1-2-3-4 ترم محرومیت از تحصیل کاهش پیدا کرد که امکان دارد در روند آموزشی، چون سنوات ترم دانشجویان یک محدودیتی دارد، مثلاً در دوره کارشناسی میگوییم دانشجو باید حداکثر تا 8 ترم تمام کند، حالا با 2 ترم هم اضافه میتواند مقطع کارشناسی را تمام کند. اما اگر بیشتر شود امکان دارد این دانشجو با اخراج آموزشی رو به رو شود.
او ادامه داد: این 4 پرونده که دانشجو برایش رأی اخراج صادر شده است نیز سرنوشتی متفاوت داشت. 2 دانشجو به دیوان عدالت اداری مراجعه و شکایت کردند و 2 مورد از این آراء شکسته شد. یعنی ما الان باید بگویم 2 پرونده اخراجی داریم که یکی از آنها ابلاغ شده و یکی دیگر هنوز ابلاغ نشده است. در کنار این، سایر پروندهها در حال رسیدگی هستند و شورای مرکزی دارد، آنها را رسیدگی میکند و بعضاً آراء دارد تخفیف داده میشود و سبکتر می شود، که کمک کنیم یک فضای شادابی را در دانشگاهها ایجاد کنیم و با دیده رافت و آن عفوی که مقام معظم رهبری و ریاست محترم جمهور تأکید داشتند و همچنین وزیر محترم، بتوانیم این آراء را خفیف کنیم. بعضاً اینها را تعلیق می کنیم و یا با تذکر کتبی، درج در پرونده و نظایر اینها، رسیدگی های مرتبط را انجام میدهیم و کمک کنیم دانشجویان درسهایشان عقب نیافتد و کارهایشان منجر به افزایش سنوات که خود میتواند باعث اخراج دانشجو شود، کار به آن جا کشیده نشود.
تلاش برای تخفیف مجازات
حبیبا درباره پرونده هایی که هم اکنون تحت رسیدگی هستند نیز گفت: ما در همین پروندههایی که در حال رسیدگی هستیم، آن دسته از پرونده هایی که احساس میکنیم باید با رافت و ملاطفت بهشان نگاه شود و کمکشان کنیم، اینها را می آییم بدون سنوات، یعنی بعضاً اگر فرد 2 ترم محروم شده، میگوییم 2 ترم محروم بدون احتساب در سنوات ترم باشد و یا تعلیق می کنیم، یعنی این 2 ترم محرومیت از تحصیل را فعلاً معلق می کنیم، درسش را ادامه بدهد. اگر دانشجو در این مدت برای خودش و برای دانشگاه مشکلی ایجاد نکرد، اینها درسشان تمام میشود و فرآیندی دارد که این آراء امحاء خواهد شد. دیگر نگرانی هم برای دانشجو وجود نخواهد داشت. منتهی بستگی به شدت و حدت آراء صادره دارد. ما تا آنجا که امکان داشته باشد، دانشجویان را کمک میکنیم با سنوات نیز رو به رو نشوند. اگر احیاناً با سنوات رو به رو شدند، باید تقاضاهایشان را بفرستند و ما مجدداً در کمیسیون موارد خاص این بار آن را رسیدگی کنیم و اجازه بدهیم درس هایشان را به پایان برسانند.