شما نگفتید «واکسن مگر سوهان قم است»؟

ملت ما ـ «واکسن که سوهان قم نیست که فراوان و در دسترس باشد.» فکر می کنید که جمله بالا را کدامیک از روسای جمهور ایران در افشانی نموده است؟

اگر می خواهید بدانید که چه کسی گفته است بدانید و آگاه باشید که این جملات را همان کسی گفته است که این جملات پایین را به خبرنگار ویژه نامه نوروزی روزنامه اعتماد گفته است.

« مجموعاً تا پایان دولت دوازدهم قرارداد 120 میلیون دوز، غیر از آن 60 میلیون دوز از روسیه بسته شد.وزارت بهداشت اصرار داشت که از سازمان بهداشت جهانی واکسن تهیه کنیم. با آن‌ها قرارداد بستیم. حدود 16 میلیون و 800 هزار دوز واکسن از سازمان بهداشت جهانی از طریق کواکس خریدیم…همزمان با روسیه برای خرید واکسن اسپوتنیک قرارداد بستیم؛ 60میلیون دوز واکسن از روسیه خریدیم که البته عملاً چند میلیون دوز بیشتر به ما ندادند. از چین، هند و بلژیک واکسن خریدیم. بعد با کوبا قرارداد واکسن پاستوکووک را بستیم. …. گفتند برای چه شما واکسن می‌خرید؟ آقای مخبر گفته که من 50 میلیون دوز واکسن تولید می‌کنم. گفتم ما که نمی‌توانیم معطل بمانیم. 180 میلیون دوز واکسن نیاز داریم. ما خرید را انجام دادیم و گفتیم که بخشی از تزریق به عهده دولت بعد باشد».

بله، این ها سخنان دکتر حسن روحانی است، جناب رئیس جمهور که پیش از این در دوره ریاست جمهوری خودش گفته بود: « کرونا یک مساله ملی و اخلاقی است و هیچ کسی این داستان را «دستمایه سیاسی» قرار ندهد، برای مسائل حزبی و جناحی یا خدای نکرده برای انتخابات، استفاده نشود، همه باید تلاش کنیم ازاین ویروس خلاص شویم». حالا بعد از گذشت چند سال و درحالی که چهارده ماه تا انتخابات ریاست جمهوری 1404 باقی مانده است یکباره به دلیلی نامشخص رفته با ویژه نامه نوروزی یک روزنامه گفتگو کرده و از خرید بخش بیشتر واکسن‌های کرونا توسط دولت دوازدهم گفته است و در انتها اشاره کرده که تنها تزریق واکسن ها با دولت رئیسی بوده و دولت سیزدهم تنها « آمپول زن» مقابله با کرونا بوده است.

جدی می فرمایید؟

برای راستی آزمایی آنچه که ریاست جمهور سابق می گوید بهترین راه، بازگشت به خبرهای رسمی و منتشر شده است، چیزی که به قول معروف نمی شود زیر میزش زد و حاشا کرد.

بر اساس جستجوی خبری در ابتدا به این نکته می رسیم که حتی اگر همانطور که رئیس جمهور می‌گوید، دولت دوازدهم در آن زمان برای خرید واکسن وارد عمل شده است اما در عمل در همان ابتدا در زمینه واردات واکسن کووید-19 از کشورهای روسیه و چین به دربسته برخورده است.

علیرضا رئیسی – معاون وزیر بهداشت وقت – در گفتگو با خبرآنلاین در سال 1401 در بازخوانی آنچه در ایام کرونا گذشت، با اشاره به اینکه روسیه در ارائه واکسن به ایران خلف وعده کرده است، گفت که صندوق واکسن سازمان ملل متحد هم «بدقولی» کرد.

به گفته او قرار بود برنامه «کوواکس» سازمان بهداشت جهانی تا اسفند سال 1399، 20 درصد واکسن مورد نیاز ایران را بدهد ولی این کار انجام نشد و به قول معروف به درخواست دولت دوازدهم « وقعی ننهاد».

سخنگوی وزارت بهداشت در آن دوره یعنی مرتضی جهانپور هم درباره اقدامات انجام شده جهت خرید واکسن از روسیه می گوید: آن زمان یعنی بهمن 1399 سفیر کشورمان و وزارت خارجه اقدام کردند تا محموله اول به عنوان اولین واکسن تایید شده به دست ما برسد. در ادامه برای 60 میلیون دز دیگر نیز از منابع پول‌های ایران در عراق قرارداد بسته شد، اما به علت کندی روند تولید در روسیه، این میزان واکسن یا حتی کسری از آن هم نرسید. همچنین با وجود آنکه اسپوتنیک در دو دز متفاوت بود، اساسا دز دوم واکسن آنها به تولید کافی نرسید. همین الان نیز مردم روسیه هنوز 50 درصد هم واکسینه نشده اند.»

تا اینجا یعنی روی کوواکس و روسیه از آمارهایی که رئیس جمهور سابق ارائه داده اند باید خط کشید.

حالا برای آنکه ببینیم ارتباط دولت دوازدهم با چینی ها برای خرید واکسن چطور بوده است می رویم سراغ سخنان سخنگوی سابق وزارت بهداشت، که در آن زمان ریز به ریز در جریان ماجرای خرید و واردات واکسن کرونا بوده است ، او می گوید که اصلا برای خرید واکسن از چین قراردادی بسته نشده است و هر وقت که چینی ها واکسن اضافه داشتند اعلام می‌کردند ، پولش از ایران ارسال می شد و آنها هم واکسن را سه روز بعد می فرستادند، «می‌دانیم که غیر از کوواکس، هیچکدام از خریدها، پیش پرداخت خاصی نداشت. مثلا چین از فروردین 1399 توافق کرده بود اما هر زمان اعلام می‌کرد مثلا 5 میلیون دز واکسن برای ارسال در دسترس است، بلافاصله پول آن را بانک مرکزی پرداخت کرده و دو تا سه روز بعد هم طبق برنامه پروازی به دستمان می‌رسید....»

ولی چون واکسیناسیون درچین در حال انجام بوده است، چینی ها هم به ایران واکسن نمی‌داده اند وحتی حسن روحانی _ رئیس جمهور وقت – وارد مذاکره با رییس جمهور چین می شود و از او می خواهد که اگر امکان دارد تعداد تحویل هفتگی واکسن از چین افزایش یابد اما با پاسخ منفی آنها روبرو می شود.

این یعنی چین هم واکسن چندانی به ایران نداده است و قرار دادی هم برای تحویل در آینده نداشته است.

حالا برویم سراغ بقیه کشورهایی که آقای رئیس جمهور ادعا کرده است به ایران واکسن داده اند ، جهانپور درباره روند مذاکرات برای واردات واکسن کرونا از امارات هم می گوید: تا آنجا که بنده می‌دانم، در دولت دوازدهم تمهیدی برای آن میزان واکسنی که ظاهرا از امارات آمده است، اندیشیده نشده بود یا نهایی نشده بود و واکسنی که از امارات آمده است از تمهیدات دولت سیزدهم است.

وی همچنین درباره سایر واکسن ها هم می گوید: در مورد همکاری شرکت سرم انستیتیو هند نیز برنامه‌ریزی شده بود که 20 میلیون دز واکسن آسترازنکا از این محل تهیه شود که بعدا تولید این شرکت به کووکس پیوست ولی ایران عملا در سهمیه تحویلی واکسن از مبدا کره جنوبی و … قرار گرفت. همچنین قرار بود حداقل 10 میلیون دز واکسن از بهارات هند دریافت شود، برای 5 میلیون اول هم اقدام نهایی شد که دومین محموله آن توسط دادستان حیدرآباد با بهانه نیاز هند به واکسن، متوقف شد و عملا ابتر ماند».

خب این ها هم که پوچ درآمد.

آمارها چه می گویند؟

در ادامه رویت برخی آمارها نیز برای روشن شدن صحنه بد نیست از جمله آمارهایی که سخنگوی وزارت بهداشت در سال 1401 در اولین سالگرد تحویل دولت از سوی دولت سیزدهم اعلام کرده بود.

بر اساس این آمارها ، تعداد ثبت سفارش واکسن کرونا تا قبل از 14 مردادماه 1400 و تشکیل دولت جدید،26 میلیون و 524 هزار دُز واکسن بوده است. این در حالی است که پس از 14 مرداد 1400 و با تشکیل دولت سیزدهم میزان 135 میلیون و 475 هزار دُز واکسن ثبت سفارش شد که این رقم از افزایش بیش از پنج برابری ثبت سفارش واکسن‌ها حکایت دارد.

این آمارها همچنان بیانگر آن است که تعداد کل واکسن وارد شده قبل از تشکیل دولت سیزدهم در 14 مرداد 1400 ،فقط 18 میلیون و 754 هزار دُز بوده است و جمع کل واردات واکسن بعد از 14 مرداد 1400و در دولت سیزدهم به رقم 143 میلیون و 245 هزاردُز واکسن رسیده است و همزمان شش نوع واکسن کرونا در داخل تولید شد که 60 میلیون دُز آن واکسن ‎کوو ایران برکت است.

این آمار هم جذاب است که میزان توزیع واکسن تا 14 مرداد 1400 ، 20 میلیون و571 هزار دز و توزیع واکسن تا 14 مرداد سال 1401 یعنی دولت سیزدهم ، 188 میلیون و 109 هزار دز بوده است.

به عبارت دیگر‌، تا نیمه مرداد ماه آخرین سال دولت دوازدهم حدود 14 درصد جمعیت واکسینه شده بودند ولی در سال اول بعد از انتخابات، 77 درصد کل جمعیت واکسن دریافت کرده‌اند.

در مورد نوع واکسن‌ها هم آمارها به این صورت بوده است که سینوفارم خریداری شده در زمان دولت دوازدهم، حدود 13 میلیون و 700 هزار دز بوده است ، واکسن‌های اسپوتنیک و بهارات از دیگر واکسن‌هایی بودند که دولت دوازدهم سعی در تامین آنها داشت اما از مجموع 64 میلیون واکسن ثبت سفارش شده از این نمونه‌ها در دولت دوازدهم، تنها یک میلیون و 170 هزار دز وارد کشور شد.

حالا با این آمارها باید دید که آیا آمار خرید 180 میلیونی جناب رئیس جمهور چقدر صحیح است؟ آیا دولت سیزدهم فقط آمپول زن بوده است که آمار کشته شدگان کرونا از روزی 700 تا 800 نفر به نزدیک صفر رسیده است؟