دست و پای مصنوعی می سازند،‌ لبخند هدیه می‌دهند

ملت ما ـ فاطمه عسگری در دل ساختمان بزرگ بهداشت، درمان و توانبخشی هلال احمر، چراغ کارگاه های دست و پا سازی روشن است جایی که برای معلولان، جانبازان و هر که به نوعی دست یا پای خود را ا زدست داده است دست و پا یا همان پروتزهای متحرک می سازند. دست و پاهایی که قراراست امید را به زندگی این افراد برگردانند. این پروتزهای متحرک می شوند پای زندگی مردی جوان یا دستی برای پیرزنی سالخورده، آنها می دانند هلال احمر و خدمات پروتزش آخرین امید خیلی از این افراد است، برای همین تمام تلاششان را می کنند که دست و پایی کارآمد برای افراد بسازند.

در میان جمعیتی که در سالن انتظار مجموعه نشسته اند خدیجه السادات.م 56 ساله همراه خود ساک و وسایل زیادی دارد. می گوید از اهواز آمده:« من از جانبازان دوران جنگ هستم، آن وقت ها که بعثی‌ها با بمب هایشان بر سرمان خانه و زندگی را آوار می کردند، یک پای من از دست رفت از آن زمان به بعد، سالیان سال بود که بدون پا و همراه با عصا زندگی می کردم تا این که به واسطه یکی از دوستانم با هلال احمر و خدمات پروتزش آشنا شدم این آشنایی همان و امید من برای زندگی همان. درست است هر چند وقت یکبار مسافتی طولانی را باید برای ترمیم پای مصنوعی طی کنم اما این هزینه از هزینه درمان در بخش خصوصی خیلی کمتر است، چاره ای نیست و باید آمد .»

احسان-ک یکی دیگر از مراجعه کنندگان به این بخش است، او نه درجنگ پای خود را از دست داده نه در حادثه ترافیکی بلکه او به خاطر بیماری دیابت حالا مجبور است از پروتز به جای پایش استفاده کند. :« سال 99 که مجبور به قطع پا شدم زندگی برایم تمام شده بود هیچ وقت فکر نمی کردم به زندگی با یک پا ادامه دهم اما زمانی که به سفارش یکی از دوستانم به استفاده از پروتز فکر کردم انگار روزنه امیدی در زندگی ام باز شد، خیلی خوشحال شدم و به یکی از مراکز درمانی بخش خصوصی رفتم اما هزینه ها به حدی بالا بود که در توان من نبود، دوباره ناامید شدم اما در پرس و جوها ، با جمعیت هلال احمر آشنا شدم این جا شاید به خاطر شلوغی و تعداد بالای بیمار، کار کمی با تاخیر به دست ما برسد اما همین که در هزینه ها هوایمان را دارند خیلی خوب است، متاسفانه خدمات پروتز تحت پوشش هیچ نوع بیمه ای نیست و این مسئله باعث شده خیلی از بیماران از درمان خود دست بکشند یا ناامید به زندگی ادامه داده و از جامعه فاصله بگیرند . اگر هلال احمر نبود دست و پای زندگی نداشتیم .»

در گوشه دیگری از سالن مهدی.ب در حالی که پای جدیدش را نصب کرده است مشغول تمرین است. پای قدیمی اش 14 سال او را همراهی کرده و حالا او با آن پا خداحافظی کرده است: «در دوران جنگ پایم مجروح شد و همین زخم باعث عفونی شدن آن شده بود وقتی بعد از یک تصادف دکترها حین عمل جراحی متوجه عفونت زخم کهنه شدند چاره ای جز قطع پا را نداشتند. از انجا که خدمات ارتز و پروتز تحت پوشش هیچ بیمه ای قرار ندارد همین تفاوت قیمت هلال احمر و کلینیک های خصوصی باعث شد انتخاب اول ما این مرکز باشد.»

این جوان های کار بلد

در بخش‌های مختلف ساخت پروتز، جوان‌های متخصص زیادی مشغول کارند. در این کلینیک ساخت، تعمیر و تکمیل پروتزهای اندام فوقانی شامل انگشت، مچ ، زیر آرنج، روی آرنج، بالای آرنج، شانه و اندام تحتانی شامل سایم (قطع عضو مچ پا)/،زیر زانو، روی زانو، بالای زانو، پروتز لگن و مکمل ها انجام می شود.

میلاد فرحپور یکی از قدیمی های این بخش است که 15 سالی از عمرش را در بخش ساخت پروتز اندام تحتانی سپری کرده است: «افراد قطع عضو شده روزهای دوشنبه و چهارشنبه نوبت می گیرند و به کلینیک آمپوته مراجعه می کنند. کادر درمان این کلینیک که متشکل از کادردرمان، ارتز و پروتز و پزشکان متخصص هستند بعد از معاینه بیمار تعیین می کنند که چه نوع پروتزی برای افراد ساخته شود. بعد از این مرحله و نهایی شدن سفارش نوبت به قالب گیری است البته این قالب گیری فقط برای کسانی استفاده می شود که تجربه نخست حضورشان در این مرکز است و اگر کسی قصد تعویض پروتز را داشته باشد نیاز به این مراحل نیست.»

فرحپور می گوید هر عضوی که برای افراد ساخته می شود مختص همان فرد است چون بر اساس شاخصه ها و ویژگی های او ساخته می شود، حتی سبک زندگی فرد هم در ساخت این پروتزها موثر است مثلا پروتز پایی که برای یک فرد کوهنورد ساخته می شود با پروتز پایی که برای یک دونده ساخته می شود فرق می کند چه از لحاظ وزنی که باید تحمل کنند چه از لحاظ موادی که در ساخت آن ها به کار برده می شود.

به گفته او، افراد متقاضی دریافت دست یا پای مصنوعی ابتدا برای قالب گیری آماده می شوند اما قبل از قالب گیری به انها تذکر داده می شود که هیچ گونه تورم یا زخم و بخیه ای نباید روی عضوی که قرار است دارای پروتز شود باشد:« بعد از این‌که قالب گچی آماده شد، تکنیسین‌ها ورقه‌های رزین را در کوره قرار می‌دهند تا ذوب شوند. بعد از این مرحله، روی قالب‌های گچی، پارچه‌های توری که مانند جوراب است می‌کشند و مواد رزین را لابه‌لای پارچه‌های توری تزریق می‌کنند.» به این شکل، تکنیسین‌ها می‌توانند قالب پلاستیکی را آماده کنند.

در مرحله تست اگرمشخص شود قالب پلاستیکی به قسمت‌هایی از بدن بیمار فشار وارد می‌کند تکنیسین‌ها قسمت‌هایی را که ایراد دارد، مشخص می‌کنند تا در کارگاه به وسیله سوهان و دستگاه‌های تراش مخصوصی که دارند، نقصش را بر طرف کنند.

فرحپور می گوید: « بعد از این مرحله، یعنی وقتی قالب پلاستیکی کاملا آماده شد تکنیسین‌ها وسیله‌های دیگری به آن اضافه می‌کنند، وسیله‌هایی مانند سوکت و گیره. در این مرحله، پروتز تقریبا آماده شده است. برای همین، مددجو چند جلسه‌ای با پروتز خود تمرین می‌کند تا اگر مشکلی وجود داشت بر طرف شود. جلسات تمرینی زیر نظر کارشناس انجام می‌شود تا مددجو یاد بگیرد چطور با پروتز کار کند».

این کارشناس پروتز ادامه می دهد: «وقتی مددجو و کارشناس‌ها مطمئن شدند پروتز ساخته شده کاملا مناسب است، نوبت مرحله آخر و طبیعی‌سازی عضو مصنوعی می‌رسد. در این مرحله، پروتز با وسایلی مانند اسفنج و پلاستیک پوشانده می‌شود تا دقیقا شبیه عضو سالم مددجو به نظر برسد.»

مدد جوها بعد از این‌که پروتزهای جدید خود را تحویل گرفتند چند جلسه‌ای با آن تمرین می‌کنند. اگر معلولی برای اولین از پروتز استفاده ‌کند، کارشناسان هلال احمر کلاس دیگری هم برای او در نظر می‌گیرند تا بتواند هرچه بهتر از پروتز ساخته‌شده بهره ببرد و در جامعه‌ای که هنوز در برابر نیازهای او آن‌طور که باید و شاید پاسخگو نیست، به زندگی خود ادامه دهد.»

به گفته او روزانه 10 دست و پای مصنوعی در مرکز جامع توانبخشی هلال احمر قالب گیری و ساخته می شود:« مرکز پروتز هلال احمر آخرین امید کسانی است که به این خدمات نیاز دارند کسانی که به خاطر هزینه های بالای پروتز در بخش خصوصی حسرت زندگی با دست و پاهای مصنوعی بر دلشان می ماند چون توان پرداخت این هزینه ها را ندارند. اما در این مرکز ما از هر قشری مراجعه کننده داریم از مردم مرزنشین و محروم گرفته تا پایتخت نشین ها .»

فرحپور می گوید برق شادی که در چشم یک کودک یا یک جوان موقع جااندازی دست و پای جدیدشان دیده می شود خستگی را از تن همه ما بیرون می کند.»

آمارهای شگفت انگیز پروتزی

در 6 ماهه اول امسال ، این مرکز شاهد مراجعه 1200 نفر در بخش پروتز بوده که در نهایت برای 500 نفر از این افراد، اندام تحتانی و فوقانی درخواستی تهیه و تولید شده است.
در همین مدت 679 مراجعه کننده هم درخواست تعمیر پروتزهای خود را داشته اند که کارشان انجام شده است.-
یکی از ویژگی‌های مهم مرکز توانبخشی هلال احمر توجه به وضعیت اقتصادی مراجعه کنندگان است، افرادی که توان تامین هزینه ها را ندارند بعد از معرفی به بخش مددکاری و معرفی به خیرین، از حمایت این جامعه در جهت تامین نیازشان بهره مند می شوند.‌-
به زودی مرکز پروتزهای سلیکونی و زیبایی در هلال احمر شروع به کار می کند ، این پروتزها به افراد کمک می‌کنند فعالیت‌های روزمره خود را بهتر انجام داده و به اجتماع برگردند آنها به بیمار اعتمادبه‌نفس بیشتری می‌دهند. پروتزهای سیلیکونی ظاهر زیبایی دارند و پوست می‌تواند به خوبی آن را تحمل کند و شباهت زیادی به بافت پوست دارند؛ به همین دلیل در بین مراجعان، طرفداران بیشتری دارند. پروتزهای سیلیکونی همچنین مقاومت بالایی در برابر آلودگی دارند و نسبت به سایر پروتزها، تمیزکردن آنها راحت‌تر است.
محصولات سیلیکونی شامل انگشت، پروتز کامل و نیمه کامل دست، پروتز پا، گوش و چشم هستند. این اندام‌های سیلیکونی جایگزین بخشی از بدن که از بدو تولد یا بر اثر حوادثی مانند تصادف، سوختگی و… قطع عضو شده، هستند.