«ناس»، کابوس جوان های ایران

فاطمه عسگری: ناس! ماده سبز رنگ و بسیار مضری است که به جای تخدیر کردن آن را می مکند اما هنوز جزو مخدرهای ممنوعه محسوب نمی شود. ناس یا به گویش افاغنه «نسوار» را از برگ نوعی گیاه تهیه می‌کنند. پودر سبز رنگ حاصل از خشک کردن برگ‌ها را با آهک مخلوط می‌کنند و نسوار حاضر است. ناس به دلیل بوی بد و افزودنی‌هایی نظیر آهک، مواد معدنی خاک، طعم‌دهنده‌ها، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و حتی خاکستر سیگار به مخدر کثیف معروف است و نوع لفاف‌دار آن در بسته‌بندی‌های بسیار زیبا و جذاب عرضه می‌شود.این نوع ناس معمولاً در کشورهای افغانستان، پاکستان و هند تولید می‌شود. روی بسته‌های آنها نام کارخانه سازنده نیز ذکر شده است ولی از تاریخ تولید و انقضا خبری نیست. مارک‌های مختلف و حتی نشان‌های سلطنتی نیز روی بسته‌ها نقش بسته که‌گویی محصولی اروپایی است.کارشناسان حوزه اعتیاد معتقدند این ماده جزو مواد مخدر ممنوعه محسوب نمی شود اما افرادی که آن را استفاده می کنند شروع روزشان بستگی به وجود این ماده محرک دارد. اگر چه عمده استفاده کنندگان این ماده محرک را در ایران ، مهاجران افغان تشکیل می دهند اما ارزان بودن آن باعث شده که نوجوان‌ها و جوانهای ایرانی هم هر ازگاهی سراغ ناس را بگیرند. مرکز اصلی توزیع و فروش این ماده هم خیابان مولوی در بازار امین السلطان است. بازاری که عمده کسبه و فروشنده های خیابانی اش را مهاجران افغان تشکیل می دهند. از همان ابتدای بازار، بساط ناس فروشان پهن است تا انتهای بازار. بسته بندی‌های متنوع ناس‌هایی که از افغانستان راهی ایران شده اند در کنار فروش فله ای آن قابل توجه است. گرچه بسته بندی‌ها رنگ و قیافه جذاب تری دارد اما به قول خداداد یکی از فروشنده های ناس، رنگ رخسار این بسته بندی‌ها مهم نیست مهم کیفیت کار است و ناس های فله و آماده شده به مراتب کیفیت بهتری از بسته بندی‌ها دارند. او معتقد است ناس اعتیاد آور نیست به خاطر همین فروشش آزاد است :« ناس اعتیاد آور نیست اغلب جوان‌های افغانستانی آن را استفاده می کنند ، چیزی مانند سیگار است!» در بساطش ناس با هر قیمتی پیدا می شود از بسته های کوچک فله ای که 5 هزار تومانی است تا بسته‌های خوش آب و رنگ در بسته بندی های شکیل که تا80 هزار تومان هم قیمت دارد:« عمدتا مشتری‌های ما علاقمند خرید ناس های فله یا همان ناس های دست ساز هستند چون به گفته خودشان بگیرتر هستند.» در همین حین که مشغول صحبت با این فروشنده هستیم ، دو نوجوان 13-14 ساله مشتری او م‌ شوند:« دو پنجی! منظورش دو تا بسته 5 هزار تومانی است . چنان سرخوش از خریدشان هستند که سریع همان جا جلوی فروشنده بسته را باز می کنند و به قولی خود را می سازند! می گویند از سیگار ارزان تر است الان ارزان ترین سیگار بسته ای 12 تا 14 هزار تومان است اما ناس را با 5 هزار تومان هم می شود خرید :« از همه مهمتر این است که ناس دود و بو ندارد آن را زیر زبان می گذاریم و سرحال م‌ شویم!« ناس اعتیاد اور نیست اما اگر یک روز نکشیم نمی توانیم کار کنیم!» کمی جلوتر می رویم مقابل بساط عبدالله . لباس فروشی دارد اما گوشه ای از بساط لباس فروشی اش را اختصاص داده به فروش ناس . در این بازار خلیی از فروشنده ها همین کار را می کنند کسب و کارشان هرچه باشد ناس فروشی هم پای ثابتشان است. سه جوان مشغول چانه زنی با عبدالله هستند هر کدام نایلون هایی حاوی بسته های بزرگ و کوچک ناس در دست دارند. این ها فروشنده های ناس در مناطق بالا شهر هستند. عبدالله می گوید مشتری های ما در سراسر تهران پراکنده اند و برای همه مقدور نیست برای خرید ناس به مولوی بیایند، به خاطرهمین، دست فروش‌های ناس بعد از تهیه ناس از ما، آن را با قیمت بالاتری در بالای شهر به فروش می رسانند. محمد یکی از این فروشنده هاست تازه پشت لبش سبز شده خودش یک کارگر ساختمانی است اما روزی 3-4 ساعت را برای فروش ناس سپری می کند:« بالای شهر ، کارگران افغانی زیاد هستند به خاطر همین فروش ناس زیاد است.» پاتوق او برا ی فروش ناس ، میدان ونک است و رفیقش در کنار یکی از ایستگاه های متروی بالای شهر ناس می فروشد . مشتری‌هایشان مشخص است اما اگر مشتری جدیدی هم به تورشان بخورد بدشان نمی آید، به خاطر همین برای جذب مشتریان جدید زمزمه کنان می گویند ناس ... ناس مرغوب!از کسب و کارشان دفاع جانانه ای می کنند و توجیهات عجیب وغریب و حتی خنده آوری می آورند و مثلا می‌گویند ناس نه تنها اعتیاد آور نیست بلکه برای خیلی ها کمکی ترک سیگار محسوب می شود، می‌گویند ناس از برگ خشک شده تنباکو وآهک تهیه می شود و بوی تندی دارد و مهاجران کشورهای پاکستان، افغانستان و هند، مشتری های پر و پاقرص این ماده هستند. همینطور که مشغول گشت زنی در بازار و چگونگی فروش ناس در این بازار هستیم چند مامور نیروی انتظام

10:49

ی وارد بازار می شوند اول گمان می کنیم برای جمع اوری ناس ها به بازار آمده اند اما بعد متوجه می شویم که گشت زنی ساده ای دارند برای پیشگیری از سرقت ! وقتی از آنها درباره فروش ناس در این بازار به عنوان یک ماده محرک می پرسم می گویند:« بر اساس قانون تا کنون کسی نه ناس را مخدر معرفی کرده نه فروشش را ممنوع و محدود! ما هم تا زمانی که دستورالعملی برای انجام این کار نداشته باشیم نمی توانیم مانع فروشش شویم!»به هر طرف که سر بر می گردانیم بساط ناس فروشان پهن است و مشتریان دست به نقدشان اطرافشان پرسه می زنند. برایشان فرقی نمی کند ،نه سن و سال مشتریانشان نه حتی جنسیت آنها . آنها فقط ناس می فروشند .!آیا ناس اعتیاد آور است؟اسماعیل حسین زاده - کارشناس درمان اعتیاد و ترک مواد مخدر- می گوید:« ناس دروازه اعتیاد برای جوانان است! به گفته او، گرچه این ماده محرک بو و دودی هنگام استفاده ندارد اما اثرات محرکی خودش را دارد و همین اثرات باعث استقبال جوان‌ها از آن می شود ، او می افزاید:« امروزه فروش آزادانه و بی پروای ناس در جامعه و در مکان های خاص، یک زنگ خطر است . شاید استفاده از این ماده محرک در جوامعی مانند افغانستان عادی است و کسی نگران استفاده از آن توسط جوان‌هایشان نیست اما رواج استفاده آسان و بی دردسر ناس در ایران نباید عادی باشد!او ادامه می دهد:« ما از یک خلاء قانونی در استعمال ناس رنج می بریم ، استعمال آسان و بی دغدغه ناس توسط افراد و فروش آشکار آن حکایت از این خلا قانونی دارد. »این کارشناس ترک اعتیاد با بیان این که مصرف کننده های ناس به مصرف این ماده محرک اعتیاد دارند و این ماده محرک هم مانند همه مواد محرک دیگر ترک سختی دارد می گوید:« ما نیازمند تغییر رفتارها درباره ناس هستیم چرا که استفاده از این ماده مخدر در میان نوجوان های ایرانی هم در حال رواج است! دغدغه ما این است که عادی سازی فروش این ماده محرک، قبح فروش مواد مخدر را در جامعه شکسته است.»در کدام کشورها فروش ناس ممنوع است؟فروش و مصرف ناس در اغلب کشورهای اروپایی و همچنین کشورهای توسعه‌یافته جرم محسوب می‌شود.در آمریکا نیز ناس از دهه 50 میلادی یعنی بیش از 70 سال است که ممنوع است. ناس علاوه بر کشورهای تولید‌کننده‌اش در ایران، ترکمنستان و تاجیکستان مشتری دارد. یک نوع معروف آن در ایران «بی تی» نامیده می‌شود که هندی است و در شهرهای مرزی شرق کشور طرفدارانی در میان نوجوانان، دانش‌آموزان و زنان دارد. ناس در شهرهای مختلف ایران اسامی غیر‌رسمی فراوان دارد که اغلب به عکس و نشان یا حروف روی بسته‌های آن مربوط می‌شود. پان، پان پراگ، راجا، تایتانیک، گوتکا و... نام‌های محلی ناس در ایران هستند.ناس به دلیل وجود ناخالصی‌های فراوان دشمن سلامت دهان و دندان و لثه است. مصرف کوتاه‌مدت آن نیز دندان‌ها را زرد و سیاه و بافت سلولی لثه پایینی را به کلی تخریب می‌کند. گویا این ماده اعتیادآور، زیاد جدی گرفته نمی‌شود و درباره ماهیت و مضرات آن تحقیقات زیادی صورت نگرفته است. با این حال نتیجه یک تحقیق در دانشگاه پزشکی کراچی پاکستان نشان می‌دهد جذب نیکوتین ناس به 3 تا 4 برابر سیگار می‌رسد و به همین دلیل اعتیادآورتر و مضرتر است.دیگر اینکه به گفته محققان سرطان دهان و لثه، حنجره و دستگاه گوارش مهم‌ترین آسیب ناس برای گرفتارانش است. آهک موجود در ناس نیز به کلیه‌ها آسیب جدی می‌زند. حال باید پرسید ناس مخدر است؟ این سؤالی است که کسی برایش پاسخ قطعی ندارد. با این حال به دلیل سرخوشی کاذب ناشی از مصرف آن، ناس را جزو اعتیادآورها دسته‌بندی می‌کنند. اعتیادآورها به 4دسته مخدرها، محرک‌ها، آرامبخش‌ها و توهم‌زاها تقسیم می‌شوند و گویا ناس جزو محرک‌هاست.روی بسته‌های ناس به زبان انگلیسی نوشته شده آن را زیر لب بگذارید و لذت ببرید! حالا چه لذتی؟ سرخوشی ناشی از ناس بنا به اذعان معتادانش با چنین حالاتی توصیف می‌شود: سرگیجه، تغییر ناگهانی فشارخون، لرزش بدن و از بین رفتن تعادل رفتاری و حرکتی!