از خودکشی سلبریتی‌‎ها تا قشر بیکار و تله‌های فضای مجازی / سهم خوراک‌های فکری در شبکه‌های مجازی درخودکشی چقدر است؟

ملت ما، حجت عابدی اصل: عوامل بسیاری در هدایت افراد به‌سوی خودکشی تاثیرگذارند و نمی‌توان در مورد همه یک نسخه پیچید و به یک شکل داوری کرد چنان‌که گاه از خودکشی افرادی مشهور مانند سلبریتی می‌شنویم که بسیاری در آرزوی داشتن زندگی آن‌ها بودند. هنوز یک سال از مرگ آزاده نامداری نگذشته است که دوباره خبر خودکشی بازیگر دیگری را می‌شنویم بازیگری که این روز‌ها کم‌کار شده بود.

ازسوی دیگر دبیر کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روا‌ن‌پزشکان ایران می‌گوید: «از سال 1384 تاکنون خودکشی روند صعودی داشته است. بیشترین میزان خودکشی در گروه افراد با مشاغل آزاد، بیکار و خانه‌دار است که تایید‌کننده نقش وضعیت نابسامان اقتصادی در اقدام به خودکشی است.

خوراک فکری در شبکه های مجازی سهم زیادی در خودکشی دارد

فرزانه حاتمی جامعه شناس درباره عوامل مختلف خودکشی و تاثیر فضای مجازی بر این آسیب اجتماعی در گفت وگو با خبرنگار ملت ما می گوید: این روزها در هر کوی و برزن این کلمه را می شنویم و چه بسا که با آب و تاب فراوان از محاسن آن می گوئیم ولی غافلیم یک دنیا آسیب پیدا و پنهان را به دنیای فردی،خانوادگی و اجتماعی خود وارد می کنیم روانشناسی زرد و کاسبکارانه امروز با یک برنامه طولانی مدت، آمده است تا با دادن یک قالب کلی اعم از سبک زندگی، گفتار بی پرده و آسیب زننده، الگوی مصرف گرایی، تجمل گرایی، ترویج و عادی سازی عهد شکنی و روابط چند ضلعی، دین ستیزی،تخریب اعتقاد و ارزشهای انسانی، مقابله با روند طبیعی عمر (با هدف استفاده بی رویه از عمل های جراحی و محصولات آرایشی) و هزاران سیاست دیگر ،آرامش، تامل،تعقل و تفکر را از نوع بشر گرفته و آن را صرفاً یک محصول مصرف گرا تربیت کند.آنچه که هر روز به عنوان خوراک فکری در شبکه های مجازی داده می شود در مقوله خودکشی سهم زیادی دارد.

ربات برنامه ریزی شده برای اطاعت از هر برنامه ای

وی افزود: متاسفانه این دیدگاه در کوتاه مدت احساس اعتماد به نفس، قانونمندی، خودباوری، عزت نفس، مسئولیت پذیری، انگیزه، تاب آوری، تلاشگری، پشتکار، پاسخگویی، وظیفه شناسی و... را در انسان نابود کرده و تبدیل به یک ربات برنامه ریزی شده برای اطاعت از هر برنامه ای شود و وقتی خود را با آنچه که هر روز به عنوان خوراک فکری در شبکه های مجازی داده می شود دور می بیند به مرور زمان احساس پوچی،ناامیدی، بی هدفی، افسردگی، بی انگیزه بودن، رخوت و کسلی، تنبلی و حتی اقدام به خودکشی کرده و دست از زندگی کشیدن را بهتر و راحت از تلاش برای ساختن می داند.

این جامعه شناس در ادامه تصریح کرد: ای کاش بکوشیم تا قبل از در دام افتادن در تله های فضای اجتماعی دوراندیشی کرده و به عواقب و تبعات آنها نیز بیاندیشیم.

خودکشی سالانه 703هزار نفر در جهان

به گزارش ملت ما، سازمان بهداشت جهانی سال گذشته و در روز جهانی پیشگیری از خودکشی اعلام کرد: سالانه 703هزار نفر در جهان، جان خود را به‌دلیل خودکشی از دست می‌دهند. به ازای هر خودکشی، احتمالاً 20نفر اقدام به‌خودکشی کرده و بسیاری دیگر هم به طور جدی به فکر خودکشی هستند.مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ایران به کاهش شادی منجر شده استرتبه ایران در میان کشورها از نظر خودکشی در گزارش‌های مختلف متفاوت است و از 58 تا 128 گزارش شده، اما آخرین رتبه ایران در فهرست سازمان جهانی بهداشت (WHO) 128است. پس از شیوع پاندمی کرونا آمارهای خودکشی در کشورهای جهان به‌روزرسانی نشده اما در این میان برخی عنوان می‌کنند که عواملی ازجمله مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ایران به کاهش شادی، افزایش افسردگی و یأس در جامعه و روند صعودی خودکشی منجر شده،است.

فقر یکی از شایع‌ترین دلایل اقدام به‌خودکشی

فقر یکی از شایع‌ترین دلایل اقدام به‌خودکشی مطرح می‌شوداما آنچه مشخص است، ایران هنوز در جمع کشورهای با نرخ خودکشی بالا قرار ندارد. این درست که مشکلات اقتصادی و فقر یکی از شایع‌ترین دلایل اقدام به‌خودکشی مطرح می‌شود و بالاترین نرخ خودکشی در جهان هم به کشور آفریقایی «لسوتو» اختصاص دارد (72.4مرگ ناشی از خودکشی در هر 100هزار نفر) اما در سوی دیگر کره‌جنوبی به‌عنوان یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان هم نرخ بالای خودکشی را ثبت کرده است. این کشور در رتبه چهارم کشورهای با بیشترین آمار خودکشی (28.6مرگ ناشی از خودکشی در هر 100هزار نفر) قرار دارد.

لازم به ذکر است، دهم ماه سپتامبر هرسال، به عنوان روز جهانی پیشگیری از خودکشی نام‌گذاری شده است تا آگاهی مردم نسبت به این موضوع افزایش یابد. بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه در سراسر جهان تعداد زیادی از مردم دست به خودکشی می‌زنند و هرسال بیش از 703000 نفر جان خود را به این دلیل از دست می‌دهند.طبق اعلام این سازمان، در سال 2019 میلادی، خودکشی چهارمین عامل مرگ و میر در بین جوانان 15 تا 29 ساله بوده است و همچنین بیش از 77 درصد از خودکشی‌های جهانی در این سال، در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ داده است به همین دلیل سازمان بهداشت، خودکشی را یک مشکل جدی بهداشت عمومی عنوان کرده است.چه کسانی در معرض اقدام به خودکشی قرار دارند؟

ارتباط بین وجود اختلالات روانی به ویژه افسردگی با اقدام به خودکشی

این سازمان می‌گوید: ارتباط بین وجود اختلالات روانی به ویژه افسردگی و اختلالات ناشی از مصرف الکل با اقدام به خودکشی ثابت شده است. همچنین بسیاری از خودکشی‌ها به صورت ناگهانی در لحظات بحرانی در زمان شکست در توانایی مقابله با زندگی اتفاق می‌افتد. استرس‌هایی مانند مشکلات مالی، قطع روابط عاطفی یا درد و بیماری‌های مزمن نیز از دیگر علل خطر اقدام به خودکشی به شمار می‌روند.علاوه بر این، تجربه درگیری، خشونت، سوء استفاده یا از دست دادن عزیزان و احساس انزوا به شدت با افکار خودکشی مرتبط است.

راه‌های پیشگیری از خودکشی چیست؟

براساس اعلام این سازمان، نرخ خودکشی در میان گروه‌های آسیب‌پذیری که تبعیض را تجربه می‌کنند، مانند پناهندگان و مهاجران نیز بالاتر است.اختلالات روانی، مصرف نابجای داروها، مصرف مواد مخدر و الکل و در دست بودن وسایل برای ارتکاب این عمل،‌ از عوامل دیگر خودکشی به شمار می‌روند.راه‌های پیشگیری از خودکشی چیست؟خودکشی قابل پیشگیری است و برای پیشگیری از آن، می‌توان اقداماتی در سطح اجتماعی و فردی انجام داد؛ محدود کردن دسترسی به وسایل خودکشی (مانند سموم، اسلحه و داروهای خاص)، پرورش مهارت‌های زندگی اجتماعی - عاطفی در نوجوانان از راه‌های مهم پیشگیری از خودکشی به شمارمی‌رود.

چه عواملی در خودکشی موثرند؟

اما به‌راستی چه عواملی در خودکشی موثرند؟ چرا این روز‌ها شاهد افزایش خودکشی در کشور حتی درمیان کودکان و نوجوانان هستیم؟

دکتر محمدرضا ایمانی، روان‌شناس و مدرس دوره‌های مهارت‌های رفتاری و زندگی در این زمینه می‌گوید: این روز‌ها شاهد افزایش خودکشی نه‌تنها در ایران بلکه در دنیا هستیم که دلایل و عوامل گوناگونی دارد. امروز افراد در جامعه برای پایش سلامت روح و روان خود چه کار‌هایی انجام می‌دهند؟ آیا مردم می‌دانند دقیقا برای این کار باید چه کنند؟ آیا در این زمینه آموزشی به مردم داده شده است تا در درازای سال به تندرستی و سلامت روان خود اهمیت دهند و آن را ارزیابی کنند؟ یکی از مباحثی که در این ارزیابی مورد توجه قرار می‌گیرد بحث آسیب‌زدن به خود و دیگری‌ست. هنگامی‌که این شاخص پررنگ باشد نشان می‌دهد که شما در یک منطقه بحرانی قرار دارید و برای عبور از آن باید اقدام کنید و کمک بگیرید تا بتوانید درصدد درمان برآیید. اگر این مشکلات درمان نشود افراد با مسائل دیگری روبه‌رو می‌شود که درمان آن‌ها بسیار دشوار خواهد بود.در ایران برای پیشگیری از خودکشی هیچ اقدامی صورت نمی‌گیرد.

برای داشتن زیست آرام و مناسب باید چه کنند؟

وی ادامه می‌دهد: افزایش خودکشی در ایران طبیعی‌ست چراکه ما در این زمینه و برای پیشگیری از آن هیچ اقدامی نکرده و نمی‌کنیم. آیا در این زمینه مباحث آموزشی داشته‌ایم و به مردم در مورد آن‌ها آگاهی داده‌ایم؟ آیا مسئولان به مردم گفته‌اند که برای داشتن زیست آرام و مناسب باید چه کنند؟ مشکلات اقتصادی و معیشتی چطور؟ آیا مردم می‌توانند از عهده زندگی خود برآیند؟ نگرانی از آینده دارند یا خیر؟ تمامی این‌ها کاتالیزورهایی‌ هستند که بر نوع زندگی و روح و روان آن‌ها تاثیر می‌گذارند عواملی که ممکن است در برخی به خودکشی بینجامد.

این کارشناس اظهار می‌کند: کاری که امروز در کشور انجام شده این است که درگیری‌های ذهنی مردم افزایش پیدا کرده، اما راه‌حلی برای آن‌ها ارائه نشده است؛ همین مسئله سبب افزایش نگرانی افراد در جامعه می‌شود که پیامد‌هایی را به همراه دارد.چه کسانی خودکشی می‌کنند؟

خیلی از مردم از زندگی موردنظر خود تصویری می‌سازند که با واقعیت هماهنگ نیست

ایمانی به یکی از تفاوت‌های ژرف میان مردم ایران و دنیا اشاره می‌کند و می‌گوید: ما با مردم دنیا که یک تفاوت ژرف داریم و آن این است که بسیاری ازکسانی‌که کار و درآمد و شغل دارند نمی‌دانند سطح زندگی‌شان کجا و باید به شکل باشد بنابراین در ذهن خود از زندگی موردنظر خود تصویری می‌سازند که با واقعیت هماهنگ نیست و چون می‌خواهند به تصویر ذهنی خود دست پیدا کنند و نمی‌توانند، در ذهنشان و میان درونیاتشان با واقعیت فاصله عمیقی شکل می‌گیرد و برای تمام این محرومیت‌ها هشدار می‌دهد و سبب بروز نارسایی‌هایی مانند افسردگی، اضطراب، تنش، خشم و درگیری در فرد می‌شود. در این‌جاست که چون فرد نمی‌تواند این مسائل را کنترل کند و مهارت زندگی را هم نیاموخته است کم‌کم دچار مشکلات ژرف می‌شود.

سطح زندگی خود را با خواسته‌ها هماهنگ کنیم

وی تصریح می‌کند: در این میان ممکن است با فردی روبه‌رو شوید که چیز زیادی هم ندارد، اما به زندگی خود ادامه می‌دهد چراکه او به جایی رسیده که توانسته است سطح زندگی خود را با خواسته‌هایش هماهنگ کند. درواقع چنین کسی تمام مشکلات را پذیرفته است و هوشمندانه به زیست خود ادامه می‌دهدجامعه مدام با اخباری روبه‌رو هستند که شاید چندان هم در زندگی‌شان تاثیری نداشته باشد.

این روان‌شناس در ادامه توضیح می‌دهد: از سوی دیگر افراد در جامعه مدام با اخباری روبه‌رو هستند که شاید چندان هم در زندگی‌شان تاثیری نداشته باشد، ام روز‌ها آن‌ها را دچار اختلال روحی و بی‌خوابی و بی‌قراری و افسردگی و مانند آن می‌کند، مانند همین خبر طرح صیانت از کاربران اینترنت که بسیاری از مردم به شکلی غیرواقعی درگیر آن و دچار استرس و نگرانی شدند، اما کسانی‌ که شغل و درآمدشان در این راستا قرار دارد مسلما آسیب‌پذیری بیشتری هم دارند که اگر نتوانند آن را کنترل کنند دچار عوارض فراوانی مانند خشم و خشونت و نگرانی و ناراحتی ذهنی شوند و ممکن است برای فردی که تمام سرمایه و زندگی‌اش به آن وابسته است به خودکشی منجر شودزنان بیشتر از مردان خودکشی می‌کنند.

زنان بیش‌ از مردان خوکشی می‌کنند

ایمانی با تاکید بر این‌که زنان بیش‌ از مردان خوکشی می‌کنند اظهار کرد: زنان و به‌ویژه در مناطق محروم مانند ایلام، کرمانشاه، فارس و خوزستان بیش‌ از دیگران خودکشی می‌کنند. فرض کنید دختربچه‌ای در سن کم و بر اساس موقعیت و منطقه محل زندگی ناچار است با مردی بسیار بزرگ‌تر از خود ازدواج کند و همین دختر نازنین در فیلم‌ها و فضای مجازی با دختری هم‌سن خود روبه‌رو می‌شود که ازدواج که نکرده هیچ بلکه به‌دنبال جهانگردی و آرزو‌های خود است، دست به مقایسه می‌زند و شدت فقر و فشار‌های اجتماعی بیش‌ از گذشته به او تحمیل می‌شود و اگر نتواند آن را بپذیرد دست به خودسوزی می‌زند تا ترحم اجتماعی به‌وجود آورد و عمق درد و رنجی که متحمل شده است را بیان کند.

تاثیر محرومیت و فشار‌های اقتصادی بر افزایش خودکشی‌
وی عنوان می‌کند: محرومیت و فشار‌های اقتصادی بر افزایش خودکشی‌ها تاثیر فراوان داشته است چنان‌که بچه‌هایی را داشتیم که برای نداشتن تبلت و عدم توانایی در تهیه آن دست به خودکشی زدند. شوربختانه امروز شاهد این هستیم که سن خودکشی هم در کشور دچار افت شده است و کودکان و نوجوانان بیشتری نسبت به گذشته خودکشی می‌کنند.چگونه تاب‌آوری خود در برابر مشکلات را افزایش دهیم؟افراد تاب آور به مشکلات به عنوان فرصت‌هایی برای رشد خود نگاه می‌کنند و افرادی که تاب‌آوری بیشتری داشته باشند؛ توان مقابله بیشتری با مشکلات روانشناختی دارند و هرچه توان مقابله با مشکلات بیشتر باشد؛ افکار خودکشی و میزان اقدام به این عمل، کمتر می‌شود.

برای افزایش تاب‌آوری در برابر مشکلات، به این توصیه‌ها عمل کنید:

در زندگی خود هدف و معنا داشته باشید؛ افرادی که در زندگی هدف مشخصی ندارند و معنای مهمی برای زندگی خود نیافته‌اند با هر سختی و مشکلی دچار فروپاشی روانی می‌شوند.

• ارتباطات سالم خود را توسعه دهید؛ داشتن روابط عاطفی و اجتماعی محکم و سالم، عامل بسیار مهمی در سلامت روان انسان به شمار می‌آید و هنگام بروز بحران‌های زندگی، پشتوانه بسیار مفیدی محسوب می‌شود.

• دلبستگی‌های مثبت ایجاد کنید؛ مشارکت در یک یا چند فعالیت، حضور در باشگاه، عضویت در گروه‌های مذهبی، انجام سرگرمی‌های سالم مانند فعالیت‌های هنری و علمی، موجب ارتقای آرامش افراد می‌شود.

• خوشبین باشید؛ نگاه خوشبینانه به زندگی سبب می‌شود درک مناسبی از مسئله داشته باشید.

• نسبت به تغییرات انعطاف‌پذیر باشید؛ اگر نسبت به تغییرات زندگی مقاومت زیادی نشان دهید همواره در بیم و هراس باقی خواهید ماند و توانایی مواجهه با تغییرات زندگی را نخواهید داشت.

• مراقب تغذیه و سلامتی خود باشید؛ پیروی از رژیم غذایی سالم، مصرف کافی میوه و سبزیجات، گوشت و حبوبات و استفاده از نان های سبوس‌دار، ‌تلاش برای کاهش وزن و رسیدن به وزن ایده‌آل در افراد چاق و پیاده‌روی منظم و روزانه در کاهش استرس و افسردگی نقش مهمی ایفا می‌کند.

معنویت را در خود تقویت کنید؛ افرادی که ایمان قوی دارند و در مشکلات و سختی‌ها، ضمن تعقل و تلاش، به خداوند توکل می‌کنند از آرامش روانی بسیار بالاتری برخوردار هستند.

انتهای پیام/