از رشد تولید تا توسعه صادرات محصولات نفتی و گازی

پایگاه ملت ما: توسعه میادین مشترک نفت و گاز از سوی دولت ها همیشه اهمیت خاصی داشته چون تعلل در برداشت از این منابع به معنای ایجاد فرصت برای همسایگان برای بهره‌برداری بیشتر هست.

ایران با کشورهای همسایه خود 28 میدان مشترک دارد که از این تعداد 18 میدان نفتی، چهار میدان گازی و شش میدان نیز نفتی و گازی است. ایران یکی از معدود کشورهای جهان با این تعداد ساختار مشترک بوده و از این حیث بحث بهره‌برداری از میادین مشترک دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای است.

از این 28 میدان مشترک، ایران با عراق با توجه به مرز طولانی، 12 حوزه مشترک، با امارات متحده عربی 7 ساختار مشترک، با قطر و عمان هر کدام 2 مخزن مشترک، با کویت و ترکمنستان یک میدان مشترک و با عربستان 2 میدان نفتی اسفندیار و فروزان و میدان گازی فرزاد مشترک است. (میدان های نفتی فروزان و اسفندیار در مرز آبی بین ایران و عربستان در خلیج فارس قرار دارند و در فاصله صد کیلومتری جنوب غربی جزیره خارگ واقع شده اند)

در این میان میادین مشترک غرب کارون در حوزه نفت و میدان مشترک پارس جنوبی در زمینه گاز اهمیت بیشتری دارد.

میادین غرب کارون جزو جوان‌ترین میادین نفتی ایران به شمار می‌روند. این میادین که پنج میدان آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی، یاران جنوبی و یادآوران را شامل می‌شود در مجموع 64 میلیارد بشکه نفت درجا دارد.

علاوه بر وسعت و بزرگی این میادین، نکته‌ای که برداشت حداکثری نفت از میادین مشترک غرب کارون را با اهمیت کرده، مشترک بودن آن با کشور همسایه است.

میدان مشترک پارس جنوبی نیز که در بستر خلیج فارس و مرز مشترک ایران و قطر قرار دارد، بزرگترین میدان گازی جهان است. مجموع ذخایر گازی این میدان 39 تریلیون متر مکعب و ذخایر میعانات گازی آن نیز 56 میلیارد بشکه است. از این میزان سهم ایران در بخش گاز آن 14 تریلیون متر مکعب و در میعانات گازی 18 میلیارد بشکه برآورد می شود که معادل 8 درصد از کل گاز جهان است. از همین رو وزیر نفت دولت سیزهم دو سفر اول خود را به بوشهر و خوزستان انجام داد.

افزایش 2.6 میلیارد بشکه‌ای نفت و گاز قابل استحصال کشور با کشف 4 میدان جدید نفت و گاز در دولت سیزدهم. اکتشاف دست‌کم 3 میلیارد بشکه نفت و 30 تریلیون فوت ‌مکعب گاز از جمله رئوس مهم برنامه هفتم توسعه به شمار می‌رود.
در واقع تعهد این حجم از اکتشاف به‌ صورت حداقلی و با کمینه میانگین بودجه چهار سال گذشته (معادل یک میلیارد و 500 میلیون دلار) تهیه شده که در صورت افزایش مبالغ بودجه، حجم اکتشاف‌ها نیز رشد خواهد کرد.
گویا این میزان اکتشاف بر مبنای حداقل بودجه تخصیص ‌یافته تا پایان سال 1405 در نظر گرفته شده است.
برآورد شده، حجم منابع هیدروکربوری ایران 16 میلیارد مترمکعب (معادل نفت و گاز) بوده که با توجه به هزینه‌های پایین تولید نفت و گاز، یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت و گاز به ‌شمار می‌رود.

جواد اوجی، وزیر نفت چندی پیش از کشف چهار میدان جدید نفت و گاز در کشور خبر داد و اعلام کرد: این میدان‌ها شامل میدان گازی «چشمه‌شور» در شمال‌شرق کشور، میدان نفتی «هیرکان» در استان گلستان و میدان‌های نفتی «تنگو» و «گناوه» در استان بوشهر است.

وی با بیان اینکه تحقق ضریب جایگزینی با توجه به اکتشاف‌های جدید، 87 درصد در بخش هیدروکربور مایع بوده است، تأکید کرد: این موضوع به آن معناست که اگر 100 بشکه نفت خام و میعانات گازی در کشور تولید شده و به مصرف داخلی یا صادرات رسیده باشد، 87 بشکه آن با اکتشاف‌های جدید جایگزین شده است.

وزیر نفت گفت: ایران در مقایسه با کشورهای منطقه مانند عربستان‌، عراق، کویت، امارات و قطر جایگاه نخست اکتشاف را به خود اختصاص داده و ضریب موفقیت اکتشاف در این دولت 100 درصد بوده و هر چاهی که به‌ منظور اکتشاف حفر شده موفق بوده و به هیدروکربور رسیده است.

طی هشت سال دولت روحانی در مجموع 19 میدان مشتمل بر 48 افق مخزنی جدید همچون نام‌آوران، یلدا، پازن و ارم کشف شد که حجم نفت خام قابل استحصال این کشفیات 3 میلیارد و 303 میلیون بشکه و حجم گاز خشک قابل استحصال 72 هزار و 874 میلیارد فوت‌مکعب تخمین زده می‌شود.

اداره اطلاعات انرژی امریکا، زمستان پارسال کل ذخایر نفت ایران در پایان سال 2021 را 209 میلیارد بشکه برآورد کرد که با توجه به ذخایر 3.4 میلیارد بشکه‌ای ونزوئلا و 262 میلیارد بشکه‌ای عربستان، ایران سومین دارنده بزرگ ذخایر نفت جهان در سال 2021 بوده است. در میان دارندگان ذخایر گازی جهان، روسیه با ذخایر 1688 تریلیون فوت‌مکعبی در رتبه نخست قرار داشته و ایران با ذخایر 1203 تریلیون فوت‌مکعبی رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.

با توجه به این اعداد، ایران در مجموع نفت و گاز، رتبه نخست را در جهان دارد. با این حال برای حفظ این جایگاه و با توجه به تولید 3.3 میلیون بشکه نفت در روز و برداشت سالانه حدود 1.2 میلیارد بشکه نفت و میانگین تولید 800 میلیون مترمکعب گاز در روز و برداشت بیش از 300 میلیارد مترمکعب گاز در سال، چاره‌ای جز کشف میدان‌های جدید نفت و گاز در کشور نیست.

نکته مهمی که نباید در میان خبر کشف 4 میدان جدید نفت و گاز فراموش شود، موفقیت 100 درصدی ایران در فعالیت‌های حفاری چاه‌های اکتشافی نفت و گاز است تا آنجا که در دولت سیزدهم هر چاهی که بعد از مطالعات مختلف با هدف کشف نفت و گاز حفر شده، به هیدروکربور رسیده است.

تحقق ضریب جایگزینی با توجه به اکتشاف‌های جدید در دولت سیزدهم، 87 درصد در بخش هیدروکربور مایع بوده است و این موضوع به آن معناست که اگر 100 بشکه نفت خام و میعانات ‌گازی در کشور تولید شده و به مصرف داخلی یا صادرات رسیده باشد، 87 بشکه آن با اکتشاف‌های جدید جایگزین شده است.

با توجه به این موضوع، ایران همچنان می‌تواند امیدوار باشد حتی با همین ضریب بازیافت، تا 100 سال آینده تولید‌کننده نفت و گاز باشد.

از افزایش بلوک‌های اکتشافی به‌عنوان یکی از اقدامات مهم وزارت نفت در دولت سیزدهم یاد می‌شود.

به هر حال باید گفت که بحث میادین مشترک و بهره‌برداری از آنها از چالش‌ها و دغدغه‌های مهم وزارت نفت و جمهوری اسلامی ایران است، تصور عمومی در این حوزه این است که همیشه باید از حریف‌مان پیشی بگیریم. این تفکر البته درست است زیرا یک منبع مشترک داریم و باید بتوانیم سهم خود را از آن برداشت کنیم.

این میادین هر کدام مخازن و پیچیدگی‌ها و میزان اشتراکات خاص خود را دارند و با هم متفاوت هستند و از نظر تخصصی برای هر کدام باید اقدامات مختلفی انجام شود و نمی‌توان یک نسخه درمانی واحد را برای همه میادین تجویز کرد.

نداشتن رژیم حقوقی برای برداشت از میادین مشترک باعث شده تا با هدف برداشت حداکثری و رقابت در تولید، از سوی هر دو کشور، به مخازن آسیب وارد شود.

در میادین و مخازنی که درون کشور است می توانیم برداشت صیانتی داشته باشیم تا به مخزن آسیب وارد نشود، اما در میادین مشترک باید بتوانیم حداکثر تولید را داشته باشیم.

موفقیت‌های دولت سیزدهم در زمینه اکتشاف نفت و گاز به این موارد محدود نمی‌شود.

عملیات لرزه‌نگاری سه‌بعدی در دولت سیزدهم در مقایسه با چهار سال دولت دوازدهم 300 درصد افزایش را نشان می‌دهد که پشتوانه‌ای برای حفاری‌های موفق اکتشافی در آینده خواهد بود. با توجه به افزایش لرزه‌نگاری‌ها، همچنین تعداد دکل‌های حفاری اکتشافی در این دولت، نشان از رشد 100 درصدی دارد.

اکتشاف مخازن غیرمتعارف نفت و گاز در نقاط مختلف کشور نیز جزو مواردی است که در دستور کار قرار دارد تا ایران از این ذخایر برای افزایش قدرت چانه‌زنی خود در بازارهای انرژی استفاده کند.

انتهای پیام/