رمز موفقیت دولت سیزدهم در افزایش صادرات غیرنفتی چیست؟

پایگاه ملت ما: دو سال از انتخاب حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی به عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران می‌گذرد، در این دو سال دولتِ مردمی اقدامات ملموس در حوزه صادرات غیر نفتی انجام داده است و به عبارتی دیگر صادرات ایران، روی ریل قرار گرفت و تجار از عملکردی که بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت در پیش گرفته اند، رضایت نسبی دارند.

حال این پرسش مطرح می شود که چه عواملی سب شد که صادرات غیرنفتی رشد چشم گیری داشته باشد؟

دولت سیزدهم در شرایطی از نیمه مردادماه سال 1400 سکان اقتصاد کشور را به دست گرفت که به اعتقاد کارشناسان برای حل مشکلات فعلی، حداقل چند سال نیاز است اما دولت سیزدهم در نخستین گام اقتصاد را به ریل خودش بازگرداند که امروز شاهد کاهش نرخ تورم و نقدینگی، کاهش نرخ بیکاری، رونق تولید و تجارت و... هستیم.

*رویکرد درست دولت برای بهبود توسعه تجارت خارجی

دولت سیزدهم برای بهبود حال تولید و توسعه تجارت خارجی رویکرد درستی را انتخاب کرد؛ توسعه دیپلماسی با کشورهای همسایه در دستور کار این دولت قرار گرفت و نخستین گام دولت، حضور در سازمان همکاری‌های شانگهای (بازار 500 میلیارد دلاری) بود.

رئیس‌جمهور نیز در تمام مذاکرات بر توسعه روابط تجاری تأکید دارد و توسعه روابط تجاری منطقه‌ای را جزو اولویت‌های دولت دانست که این موضوع منجر به امضای موافقتنامه‌های بی‌شماری در جهت بهبود وضعیت شد. در دستور کار بودن توسعه روابط تجاری منطقه‌ای و افزایش مبادلات با همسایگان در سال 1400 باعث رشد صادرات کالاهای غیرنفتی کشور شد.

*چه عواملی منجر به رشد صادرات غیرنفتی شد؟

علاوه بر آن، بخش خصوصی در دولتِ رئیسی دیده شد. در این راستا سازمان توسعه تجارت برنامه‌های خود را با بخش خصوصی هماهنگ کرد. این اقدامات که با توسعه دیپلماسی اقتصادی و تجارت منطقه‌ای پیوند خورد، توانست صادرات غیرنفتی را به بالاترین رقم پس از انقلاب برساند. این درحالی است که دهه 90 وضعیت اقتصاد و صادرات ایران مناسب نبود!

اقتصاد ایران در دهه نود روند عجیبی داشت به‌طوری که آمارها نشان می‌دهد، اقتصاد کشور در این دهه به‌جای حرکت روبه‌ جلو (پیشرفت) عقب‌گرد داشته است. بر اساس آمارها قدرت خرید مردم به قبل از دهه نود بازگشته و بازسازی آن حداقل به 6 سال زمان با رشد اقتصادی 8 درصد نیاز است. تولید و وضعیت بنگاه‌های اقتصادی نیز در دهه مورد اشاره نیز هر روز بدتر شد به طوری که در این دهه رشد اقتصادی ایران به طور متوسط در محدوده نزدیک به صفر به ثبت رسیده است.دولت‌های بعد از انقلاب به جای اینکه تصمیماتی در جهت اصلاح روندها و برای رسیدن به توسعه اقتصادی بگیرند، با اقدامات سطحی و درمان‌های مقطعی، امورات خود را گذراندند.

به گذاره ای که در ابتدای گزارش از سوی نگارنده بیان شد بپردازیم و آن اینکه رمز موفقیت دولت سیزدهم در رشد صادرات غیرنفتی چه بود؟

*تغییر قوانین به حداقل رسید!

محمود صابری، عضو کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی ایران ضمن بیان این مطلب می گوید: از جمله دلایلی که باعث شد در بخش صادرات به موفقیت‌های خوبی دست پیدا کنیم، تسهیل شرایط صادرات است و اینکه دولت سیزدهم سختگیری‌های گذشته را کنار گذاشته و سعی می‌کند، فضای مناسبی را برای فعالان اقتصادی و تجار فراهم کند. همچنین در دولت سیزدهم تغییر قوانین به حداقل رسیده و سعی شده در این حوزه قوانین ثبات داشته باشد. بُعد بین‌المللی نیز کمک کرد که صادرات ایران بهبود پیدا کند، مهم‌ترین امر افزایش نرخ تورم جهانی بود. این مهم کمک کرد تا کشورهای مختلف به کالاهای ایرانی روی خوش نشان دهند. از آنجا که قیمت کالاهای ایرانی ارزان‌تر است، تمایل به خرید کالاهای ما بیشتر شده است.

مهمترین نکته ای که در افزایش صادرات غیرنفتی سهم شایان و چشمگیری داشت ارتباط و تعامل دولت با همسایگان بود.

محمدحسن جمال ورزی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران دراین باره، می گوید: یکی از دلایلی که بسیار اهمیت دارد، مذاکره دولت با کشورهای همسایه است. با توجه به مذاکراتی که با کشورهای همسایه با هدف رونق تبادلات تجاری دنبال می شود، این امر کمک کرده است که میزان صادرات ما افزایش یابد.

*بازار همسایگان و رشد صادرات غیرنفتی

بازار کشورهای همسایه ایران شامل 15 کشور دارای مرز خاکی و دریایی به‌دلایلی همچون سهولت دسترسی (وجود مرزهای زمینی و دریایی مشترک که باعث کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل می‌شود)، موقعیت ممتاز ژئوپلیتیکی ایران، وجود اشتراکات فرهنگی، مذهبی، زبانی و تمدنی، محوریت ترانزیتی ایران و امکان صادرات مجدد کالاهای تولید ملی به بازارهای فرامنطقه‌ای از طریق کشورهای همسایه (در نتیجه کاهش آثار تحریم‌ها بر تجارت خارجی)، دارای اهمیت راهبردی است و در هر برنامه‌ای برای توسعه تجارت خارجی و صادرات کالاهای ایرانی، باید در اولویت قرار گیرند.

با وجود این اما طی همه این سال‌ها(در دولت سابق) ایران سهم شایسته‌ای در این بازار که اندازه آن بیش از 1050 میلیارد دلار بوده را به‌دست نیاورده است؛ به‌طوری که سهم کشورمان از بازار 15 کشور همسایه، تنها در حدود2.1 درصد بوده است. این روند منفی اما در سال 1400 و چهار ماهه ابتدایی 1401 تغییر پیدا کرد و پس از مدت‌ها شاهد رشد صادرات کشور به 15 همسایه خاکی و دریای خود بودیم. بر اساس آمار‌های گمرک در سال 1400 ارزش صادرات ایران به 15 کشور همسایه درحالی به 26 میلیارد و 20 میلیون دلار رسیده که این رقم برای سال قبل آن (1399) در حدود 20 میلیارد و 236 میلیون دلار بوده و در واقع رشد 30 درصدی را نشان می‌دهد.

هر چند به زعم عده‌ای، این رشد به دلیل عبور کشور‌ها از شرایط کرونایی و گشودن مرز‌ها بوده اما باید توجه داشت که رقم 26 میلیارد دلاری صادرات به 15 کشور همسایه بعد از سال 1397 بالاترین رقم صادرات به همسایگان در دهه 90 است. حفظ روند رو به رشد صادرات به همسایگان نیز نشان می‌دهد که جهش رخ داده اتفاقی نبوده و حاکی از توجه به همسایگان در دستگاه دیپلماسی اقتصادی کشور است.

به هرحال توسعه روابط با همسایگان و فعال کردن دیپلماسی اقتصادی سیاستی است که با قدرت و قوت بیشتری توسط دولت سیزدهم پیگیری می‌شود. رئیس جمهور بارها با تأکید بر پیشبرد سیاست خارجی متوازن و پویا بر این موضوع تأکید کرده که تعامل با همسایگان و گسترش همکاری‌های سیاسی و اقتصادی با آنها در اولویت قرار دارد و به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای جدی دولت سیزدهم در موضوع خنثی کردن تحریم‌ها افزایش تعاملات اقتصادی و بازرگانی با همسایگان است که در این مسیر در مدت کوتاه اخیر موفقیت‌های خوبی بدست آمده است.

بر اساس آمار‌های گمرک مجموع تجارت انجام شده بین ایران و 15 کشور همسایه در سال 1400 در مقایسه با 1399 به لحاظ ارزشی حدود 43 درصد رشد و در چهار ماهه سال‌جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته نیز 18 درصد جهش داشته است.

در کنار تقویت دیپلماسی اقتصادی و سیاسی، رشد قابل‌توجه صادرات به کشورهای همسایه نیز ازجمله موضوعات قابل‌تأمل در دولت سیزدهم بوده است، به طوری که میزان صادرات ایران به 15 کشور همسایه در 4 ماهه فروردین تا پایان خرداد 1401 در مقایسه با مدت مشابه یعنی از فروردین 1399 تا خرداد 1400 رشد 3 درصدی در وزن و رشد 22 درصدی در ارزش داشته است.

همچنین ارزیابی‌ها از صادرات ایران در سال 1400 به 15 کشور همسایه نشان می‌دهد در مجموع طی این مدت 26 میلیارد و 20 میلیون دلار کالا با وزنی معادل 75 میلیون و 445 هزار تن به این کشورها صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی رشد 12 درصدی و از نظر ارزشی رشد 29 درصدی داشته است.

درخصوص رقم دقیق صادرات در دولت مردمی نیز محاسبات نشان می‌دهد طبق آمارهای گمرک ایران طی دوره 9 ماهه شهریور 1400 تا مرداد ماه 1401 حجم صادرات غیرنفتی کشورمان به 15 کشور همسایه حدود 65 میلیون تن به ارزش 24 میلیارد و 126 میلیون دلار بوده است.این مقدار در دوره 9 ماهه شهریور 1399 تا خرداد 1400 حدود 37 میلیون تن به ارزش 12 میلیارد و 96 میلیون بوده که به لحاظ وزنی رشد 75 درصدی و به لحاظ ارزش رشد 100 درصدی را نشان می‌دهد.

*صادرات غیر نفتی دولت به بالاترین میزان در 10سال گذشته رسید

بنا به اعلام عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، صادرات غیرنفتی دولت سیزدهم به بالاترین میزان در 10سال گذشته رسیده است.

اصغر سلیمی با بیان اینکه یکی از وعده‌های رئیسی، توسعه تجارت با همسایگان بود، سیاستی که اجرای آن سبب افزایش چشمگیر صادرات غیرنفتی کشور در سال 1401 شد و توانست درآمدهای ارزی کشور را تقویت کند، می‌گوید: دولت سیزدهم اهتمام ویژه ای به مساله تجارت غیر نفتی دارد، آمارها حاکی از رشد تجارت خارجی در دولت سیزدهم نشان می دهد، رئیس‌جمهور به این مساله توجه خاصی کرده است و عضویت ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای نمونه بارز تلاش دولت برای تقویت تعاملات تجاری است.

وی با بیان اینکه بنا بر آمارها در 10 ماهه نخست سال 1401،آمار قطعی صادرات ایران از 45 میلیارد و 300 میلیون دلار گذشت و به بیشترین میزان رشد صادرات غیرنفتی کشور در طول 10 سال گذشته دست پیدا کردیم، تاکید کرد: «دولت سیزدهم در این زمینه با بازار یابی جدید و توسعه تعاملات تجاری توانست به دستاوردهای مطلوبی دست پیدا کند.«

علاوه بر او، لطف الله سیاهکلی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس هم با اشاره به موفقیت دولت سیزدهم در افزایش صادرات غیرنفتی، می گوید: دولت سیزدهم به دلیل ارتباط با همسایگان و دیپلماسی بسیار خوبی که با آنها برقرار کرده است توانست در افزایش صادرات غیرنفتی خوب عمل کند.

وی گفت: «با موفقیت دولت در گسترش دیپلماسی با کشورهای همسایه، بازارهای جدیدی برای محصولات ایرانی ایجاد شده است که البته ظرفیت بسیار بیشتری در آنها وجود دارد، اما به طور کلی دولت در مسیر خوبی قرار دارد.»

آنچه مشخص است، توجه جدی در ایجاد تنوع در بازارهای صادراتی، ارتباط با همسایگان و برقراری دیپلماسی قوی منجر به دستیابی دولت سیزدهم به بالاترین عدد صادرات غیرنفتی شد و این برگ دیگری از موفقیت دولتمردان است.

گزارش از: سید مهدی حسینی

انتهای پیام/