سنت حسنه تببین/ تحلیلی بر اهمیت «صدور بیانیه» از سوی دستگاه‌های امنیتی

ملت ما: آشکارسازی اقدامات شناسایی سنجش ابعاد مسیرهای اتصال مسئله به بطن جامعه و از طرف دیگر تبیین ارتباط شبهات با اتاق فکرهای خارج از کشور و پیش بینی سناریوهای پیش رو در وزارت اطلاعات و دیگر نهادهای امنیتی یکی از راههای تنویر افکار عمومی و حتی انسداد عملکرد فاعل مسئله است.

بیانیه تبیینی مشترک وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه به طور واضح نشان داد که به رغم دروغ پردازی و شایعه سازی سازمان‌های اطلاعاتی کشور به طور هماهنگ و تکمیلی فعالیت می‌کنند. بیانیه‌های نهادهای اطلاعاتی بیانگر موضع رسمی حاکمیت در قبال مسئله ایجاد شده است.

افکار عمومی می‌تواند به طور سخت افزاری ادوات لازم برای فرجام دهی مسئله را تولید کند و به عنصری مهم برای پیشبرد رخداد تبدیل شود به یک معنا شاید بتوان این مسئله را ذیل مشارکت مردم در امر حکمرانی نیز به حساب آورد با این نگاه که پایان بخشی به یک بحران یا مشکل وظیفه ای نیست که تنها بر عهده نهادهای حکمرانی باشد بلکه همراهی افکار عمومی و آگاهی آن نیز نقش بسزایی دارد.

قالب بیانیه اهتمام حاکمیت برای مهار هر مسئله معین و مسئولیت پذیری را در قبال آن به جامعه نشان می دهد، صدور بیانیه در بزنگاه ها و رخدادهای مهم ثابت می‌کند که هم خود مسئله برای حاکمیت تا چه اندازه اهمیت داشته و هم تا چه اندازه اقناع افکار عمومی را برای خود به عنوان رسالتی خطیر دیده است.

بیانیه ها علاوه بر بعد ملی ابعاد فراملی هم دارند و خود حامل پیام‌هایی به نیروهای معالد برون مرزی هستند. پیام‌هایی که تنها به انعکاس وانتشار اطلاعاتی درباره رویدادها محدود نیستند بلکه به نوعی اقتدار نظام جمهوری اسلامی را نشان می‌دهند و در بردارنده این مفهوم هستند که ایران توانایی مقابله با پیچیده‌ترین نقشه‌های اطلاعاتی و امنیتی را داراست و از ابزارهای لازم نیز برای این مقابله، بهره مند است در حقیقت صدور این بیانیه‌ها به نوعی اعلام شکست طرح‌ریزی‌های دشمنان و مهار نیروهای وابسته به آن‌هاست.

سنت حسنه تببین

جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب و به موازات پیشرفت‌های همه جانبه و تثبیت جایگاه ملی و جهانی شاهد جنگ ترکیبی دشمنان علیه خود بوده است. ابهام پیچیدگی و چند بعدی بودن، مهم ترین ویژگی‌های این شیوه نوین جنگی است که در طول زمان بر آن افزوده می‌گردد. یکی از کارکردهای اصلی جنگ ترکیبی ایجاد اختلال در امنیت و روندهای جاری کشور و تاثیرگذاری بر بافت افکار عمومی است. از این نظر مسئله سازی کاذب در جامعه یکی از راهبردهای دشمنان در این جنگ است و بر این اساس تبیین مسئله برای جامعه یکی از ضرورت‌های مهم تلقی می‌گردد.

در همین راستا وزارت اطلاعات و دیگر نهادهای امنیتی چون اطلاعات سپاه نیز به منظور تبیین یا تشریح مسئله یا رخدادهای ضد امنیتی از گذشته تاکنون بیانیه هایی را صادر کرده اند به طوری که استمرار این اقدام باعث شده تا بتوان آن را به نوعی یک سنت حسنه در حکمرانی به حساب آورد. این بیانیه ها به واسطه جنبه های تبیینی و شفاف سازی قابل توجهی که دارند از یک سو بر جایگاه خطیر نهادهای اطلاعاتی و امنیتی در آرامش افکار عمومی تأکید می‌کنند و از سوی دیگر نقش این دستگا‌ه‌ها را در حفاظت از امنیت و منافع ملی در برابر دشمنان نشان می‌دهند.

با توجه به طرح استدلالهایی معقول و پذیرفتنی و بیان چرایی و چگونگی شکل گیری رویداد و مسئله میتوان سنت صدور بیانیه های تبیینی را اقدامی ذیل رسالت خطیر جهاد تبیین تعریف نمود. همچنین فحوای کلی بیانیه ها به شیوه ای طرح ریزی شده که بدفهمی کج فهمی و تحریف را از مسئله زدوده و تحلیلهای نادرست غلط و مغرضانه از رویدادها را عیان می کند و نیز از تحریف و دریافت نادرست افراد از وقایع جلوگیری به عمل می آورد به ویژه آنکه الب مورد تبیین در بیانیه ها بدون سوءگیری های سیاسی معمول بیان می شوند و جنبه فراجناحی دارند.

افکار عمومی در مواجهه با هر اقدام ضد امنیتی و ملی و در یک مانور چند وجهی پیچیده رسانه ای در معرض تزلزل قرار می‌گیرد و حتی حجم هجمه‌های رسانه‌‍ای به حدی است که دچار شبهات جدی و سؤال‌های دشوار می گردد. نقطه شکل گیری این تزلزل اگرچه ممکن است یک مسئله خاص باشد اما در ادامه تنها به آن مسئله منتهی نشده و فرایند جریان سازی، قوت گرفتن و درگیر کردن محیطی از مسائل و حتی ارکان اساسی کشور را هم دربرمی گیرد.

از این رو آشکار سازی اقدامات شناسایی سنجش ابعاد مسیرهای اتصال مسئله به بطن جامعه و از طرف دیگر تبیین ارتباط شبهات با اتاق فکرهای خارج از کشور و پیش بینی سناریوهای پیش رو در وزارت اطلاعات و دیگر نهادهای امنیتی، یکی از راههای تنویر افکار عمومی و حتی انسداد عملکرد فاعل مسئله است؛ اما تأثیرگذاری بیانیه های نهادهای امنیتی همچون وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه به همین جا ختم نمی گردد چهارچوبهای ارائه شده که بر مسئله و اتفاقات محیط بر آن دلالت دارد مفاهیم کلی را از ابتدا تا انتهای مسئله و منطبق برانتظارات سؤالات و ابهامات در ذهن مخاطب ایجاد می.کند بر اساس چهارچوب بیانیه ها و اثرگذاری قابل توجه آن‌ها و نیز بازخوردهایی که در تمام طول این سال‌ها مشهود بوده می‌توان کارکردهای مختلفی را برای آنها در نظر گرفت که به نوعی دستاوردهای سنت صدور بیانیه نیز به حساب می آیند کارکردهای بیانیه های صادره را هم از حیث ایجابی و هم از حیث سلبی میتوان مورد توجه قرار داد چه آنکه هم در بردارنده آشکارسازی محرک ها و روشهای دشمنان و ذینفعان آن هست و هم مانع از دانستان سرایی و دروغ پردازیهایی پیرامون مسائل مهم میگردد در این جستار ضمن اشاره به برخی بیانیه های مهم بخشی از این کارکردها به اختصار توضیح داده خواهند شد.

در ادامه به برخی کارکردهای مهم بیانیه ها اشاره خواهد شد:

ثبت وقایع برای آیندگان

بیانیه ها به عنوان سندی متقن و در بردارنده وجوهات مختلف مسئله به عنوان منبعی معتبر در تاریخ ثبت می شوند. از این رو در آینده میتوان برای پرداختن به رخداد مورد نظر به آن مراجعه کرد و ابعاد یک ماجرای تاریخی را مورد مطالعه قرار داد ثبت این وقایع به طور رسمی در تاریخ، مانع از تفسیر به رأی آن از سوی آیندگان می گردد و اصالت آنها را حفظ می کند. از سویی دیگر، سیر تاریخی جریانات مهم ضد امنیتی و حساس در کشور را می‌توان به خوبی در آن‌ها یافت.

بیان موضع رسمی حاکمیت

سالهاست دشمن تلاش دارد گزاره اختلاف میان دستگاههای اطلاعاتی را در جامعه ایجاد کرده و با دستاویز آن ثبات داخلی را به چالش کشانده و عملکرد آنها را ضعیف نشان دهد اما بیانیه تبیینی مشترک وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه به طور واضح نشان داد که به رغم دروغ پردازی و شایعه سازی، سازمانهای اطلاعاتی کشور به طور هماهنگ و تکمیلی فعالیت می کنند بیانیه‌های نهادهای اطلاعاتی بیانگر موضع رسمی حاکمیت در قبال مسئله ایجاد شده است حاکمیت ذیل بیانیه رفتار و جهت گیری و چگونگی پیگیری خود در نسبت با مسائل معین را برای اذهان عمومی ارائه میدهد. این رسمیت خود مانع از گمانه‌زنی‌ها و نشر شایعات و اکاذیب چه در زمان مصادف با مسائل و چه در قالب تحریفات احتمالی در دهه های بعد می‌شود.

سادگی زبان و شفافیت در بیان موضوعات

بیانیه های صادره از سوی دستگاههای اطلاعاتی تا خدامکان سعی دارند ابهامات و شبهات موجود را از طریق شفاف سازی بر طرف کنند. رسانه های معاند همواره در کنار هر رخداد امنیتی، علاوه بر تحریف موضوع، سعی میک کنند مسائل پیرامونی هم برای جنجال سازی هرچه بیشتر ایجاد کرده و به رخداد اصلی انضمام .دهند یکی از مؤلفه هایی که مسئله های غیرواقعی را نزد افکار عمومی باورمند می سازد، ایجاد ابهام در واقعیت و اختلال در جرایی آن است از این رو، ابهام زدایی هم ریشه‌های ظهور مسئله پیرامونی را عیان میکند و هم افکار عمومی را از واقعیت آن آگاه میسازد ساده بودن زبان بیانیه ها برای فهم عمومی جامعه یکی از نکات مثبتی است که در کنار شفاف سازی بر کارآمدی آنها افزوده است.

آگاهی بخشی به جامعه برای مواجهه با رخدادهای آینده

چهارچوب شناسی تهدیدات امنیتی موجود در هر مسئله معین میتواند تا حد زیادی احتمال وقوع دوباره یا مواردی شبیه به آن را در آینده کاهش دهد. افکار عمومی در برخورد با این روشهای ارائه شده در بیانیه و پی بردن به شیوه های هدایت و بروز مسئله در موارد بعد میتوانند نقشههای هدفمند دشمنان را شناسایی کنند و با تخمین کارکردهای امنیت زدا و مخرب رخداد، مانع بروز یا تداوم آن شوند. میتوان گفت که یکی از ارکان، تداوم شکل گیری و انشعاب یک رخداد یا مسئله معین بارور ساختن افکار عمومی در وهله اول و در گام دوم هدایت غیرارادی و تبلیغاتی آن است از این رو، افکار عمومی می‌تواند به طور سخت افزاری ادوات لازم برای فرجام دهی مسئله را تولید کند و به عنصری مهم برای پیشبرد رخداد تبدیل شود به یک معنا شاید بتوان این مسئله را ذیل مشارکت مردم در امر حکمرانی نیز به حساب آورد با این نگاه که پایان بخشی به یک بحران یا ،مشکل وظیفه ای نیست که تنها بر عهده نهادهای حکمرانی باشد بلکه همراهی افکار عمومی و آگاهی آن نیز نقش بسزایی دارد.

مسئولیت پذیری حاکمیت در قبال رخدادها

قالب بیانیه اهتمام حاکمیت برای مهار هر مسئله معین و مسئولیت پذیری را در قبال آن به جامعه نشان میدهد. صدور بیانیه در بزنگاه ها و رخدادهای مهم ثابت میکند که هم خود مسئله برای حاکمیت تا چه اندازه اهمیت داشته و هم تا چه اندازه اقناع افکار عمومی را برای خود به عنوان رسالتی خطیر دیده است به علاوه حاکمیت به دلیل پیگیری فعال خود در نسبت با مسائل در بیانیه ها نشان میدهد که چگونه از تمام توان و ابزارهای موجود خود برای مهار چالشها و بحران ها استفاده می‌کند.

تعیین تکلیف مسئله نزد افکار عمومی

بیانیه ها توانایی کاستن از التهابات ایجاد شده در جامعه را دارند التهاباتی که در بیشتر موارد آگاهانه و عمدی از سوی منابع خارجی طرح ریزی میشوند و سعی دارند فضا را برای پیاده سازی پروژه‌ها و نقشه‌های خطرناک دشمن فراهم سازنده اما روشی ساختن ابعاد واقعی مسئله در جامعه از دامدار شدن وقایع جلوگیری می‌کنند و با صراحتی که به وحدود می آورند نقشه رسانه‌های بیگانه را نقش بر آب می سازند، بیانیه ها از این رو که وضعیت نهایی و چگونگی خشی ساری هر مسئله معین را شرح می دهند. در حقیقت مهر حنامی برآن به حساب می آیند و نمودی گر به نیست رسیدن سناریوهای بیگانه هستند اذهان عمومی در جامعه با هر مسئله و حداد ،ایجاد شده با سؤالات زیادی مواجه می شود سؤالاتی که از یک سو مرتبط با اصل ماجر است و از سوی دیگر با چیستی نگاه حاکمیت و میران واکنش ارکان مختلف آن مرتبط هستند.

پیام صریح برای کشورهای خارجی

بیانیه ها علاوه بر بعد ملی ابعاد فراملی هم دارند و خود حامل پیام‌هایی به نیروهای معاند برون مرزی هستند. پیام هایی که تنها به انعکاس و انتشار اطلاعاتی درباره رویدادها محدود نیستند بلکه به نوعی اقتدار نظام جمهوری اسلامی را نشان میدهند. و در بردارنده این مفهوم هستند که ایران توانایی مقابله با پیچیده ترین نقشه های اطلاعاتی و امنیتی را داراست و از ابزارهای لازم نیز برای این مقابله بهره مند است در حقیقت صدور این بیانیه ها به نوعی اعلام شکست طرح‌ریزی‌های دشمنان و مهار نیروهای وابسته به آنهاست باید خاطرنشان کرد که متناسب با گسترش ابزارهای ارتباطی و نفوذ رسانه ها در سال‌های اخیر، بحران‌ها و رخدادهای جدیدتر نیز پیچیده‌تر می‌شوند زیرا مسئله اصلی و خرده مسائل ایجاد شده در جامعه به وسیله بازوهای رسانه ای مرتبط و وابسته به آن اعم از داخلی و خارجی دائماً در معرض رشد و تکثیر قرار می‌گیرند.

از این رو فرایند آگاه سازی نیز به همان میزان اهمیت ویژه ای پیدا کرده و لازم الاجراست با رصد بیانیه ها می بینیم که دستگاه‌های اطلاعاتی با دریافت این واقعیت در سیر تکاملی قرار گرفته و در سال‌های اخیر به ویژه پس از آشوب های 1401 به ذکر جرئیات پرداخته و شرح نسبتا کاملی از نقطه شروع تا انتهای مسئله و از فعالیت‌ها، انگیزه‌ها و دست اندرکاران و ... دربردارند.

ملاحظات و پیشنهادها؛ ضرورت پیوستی سایر نهادها به جهاد تبیین

با توجه به کارکردهایی که توضیح داده شد این انتظار می‌رود که سایر دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی در کشور نیز نسبت به تبیین عملکرد خود و آگاه سازی افکار عمومی گام بردارند؛ این اقدام می‌تواند به بهبود و ارتقاء اطلاع رسانی در دستگاه‌های اجرایی کمک شایانی کند؛ چنان که رهبر معظم انقلاب بیان کرده‌اند: «پاسخگویی باید به معنای صحیح کلمه وجود داشته باشد باید دستگاه های فرهنگی کشور چه آنچه مربوط به دولت است، چه آنچه زیر مجموعه دولت ،نیست مثل صداوسیما روشن کنند که در مقابل تهاجم گسترده فرهنگی دشمنان چه تدابیری را برای اعتلا و بارور کردن فرهنگ اسلامی و انقلابی و عمومیت بخشیدن به نقاط برجسته آن به کار بسته اند.

دستگاه های اقتصادی هم بیان کنند که برای بارور کردن اقتصاد کشور، پر کردن شکاف طبقاتی، برطرف کردن فقر و محرومیت از طبقات محروم کشور و آباد کردن این کشور پربرکت و قابل آبادی در همه مناطق وسیع آن چه تلاشی انجام داد‌ه‌اند. دستگاه های علمی کشور که مدیران آن در دانشگاه ها و حوزه های علمیه کشورند مشخص کنند که برای تولید علم آزاداندیشی علمی و تضارب افکار که ما از دانشگاه و حوزه این مسائل را مطالبه کردیم چه تلاش و کار بزرگی را انجام داده اند چقدر پیش رفته‌اند و چه کارهای دیگری را بایستی انجام دهند. دستگاه‌های صنعتی و دستگاه‌های کشاورزی کشور هم توضیح دهند. قوه قضائیه کشور توضیح دهد که برای احقاق حق مظلومان و برای اینکه مظلومان کشور حقیقتاً قوه قضائیه را ملجا و ماوای خود بدانند و به آن پناه ببرند چه تلاشها و کارهایی را انجام داده است. قوه مقننه که دو وظیفه عمده قانون گذاری و نظارت را بر عهده دارد مشخص کند که در امر قانون گذاری چه تلاشهایی را انجام داده تا قوانینی را بگذارند که برای تسهیل اصلاح حقیقی کشور لازم است همچنین این قوه مشخص کند که در امر نظارت بر دستگاه‌ها و مراقبت از صحت عمل آنها چه تلاشی را به انجام رسانده است». (بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی، دوم فروردین (1383)

گزارش از سیدمصطفی میرزاباقری برزی

انتهای پیام/