ساترا؛ از اجرای قانون تا برقراری هماهنگی و تعامل

به گزارش ملت ما، در یک دهه گذشته تحولات رسانه شتاب بالایی گرفته به نحوی که دیگر سازمان صدا و سیما و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی آن اولویت نخست مخاطبان در دریافت فیلم و سریال‌ها نیستند، گسترش روز افزون شبکه‌های اجتماعی و به تبع آن تولیدات بالای سریال و فیلم در داخل و خارج از کشور نرخ مخاطبان رسانه ملی را کاهش داده از این رو تولیدکنندگان فیلم و سریال‌های داخلی نیز در پلتفرم‌های توزیع شبکه نمایش خانگی با فعالیت بیشتری محصولات خود را ارائه می‌کنند. هر چند همچنان سینماها و سالن‌های آن با طرفداران شیوه سنتی تماشای فیلم‌ها مخاطبان خود را دارد اما در مسیر پیش رو موضوع محتوای در دسترس مخاطبان موضوعی است که نیازمند توجه و نظارت‌های مراجع قانونی است. در این گزارش به تعیین تکلیف قانونی تازه برای نهاد سازمان تنظیم مقررات رادیویی و صوت و تصویر فراگیر - ساترا - و ضرورت تبدیل آن از یک تنظیم‌گر رسانه‌ای معمولی به یک تنظیم‌گر استراتژیک در تعامل با پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی، می‌پردازیم.

شبکه نمایش خانگی جایگاه ویژه‌ای میان مخاطبان یافته است

شبکه‌های اجتماعی بر رسانه‌ها تاثیر گذاشته‌اند و ذائقه مخاطبان را نیز تغییر دادند، در کشور ما شبکه نمایش خانگی یک بستری است که پلتفرم‌های مختلف آثار و محصولات سینمائی و تلویزیونی را در آن منتشر می‌کنند و حالا با بیش از یک دهه فعالیت به جایگاه قابل توجهی در بین مخاطبان دست یافته است. از پلتفرم‌های مشهور شبکه نمایش خانگی می‌توان به نماوا و فیلیمو که در بین رقبای خود بیشتر توانستند اقبال مخاطب را کسب کنند اشاره کرد. هرچند که این پلتفرم‌های داخلی رقبای اصلی و جهانی دارند مخاطبان در سطح قابل توجهی به تماشای فیلم و سریال‌های خارجی در بستر وب سایت‌های انتشار فیلم از سوی دیگر کشورها گرایش دارند.

با نگاهی به ذائقه مخاطبان می‌توان دریافت که از جمله مخاطبان شبکه نمایش خانگی، آنهایی هستند که همچنان طرفدار سنتی تماشای فیلم و سریال از تلویزیون نیز می‌باشند. نکته قابل توجه علاوه بر ذائقه و علاقه مخاطبان به ژانرهای متنوع فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها، گرایش آنها به برنامه‌های تلویزیون داخلی است. البته این گرایش گروهی از مخاطبان شبکه نمایش خانگی است. این گروه متاثر از فضای مجازی اخبار و ماجراها و سکانس‌های ال‌ها را دنبال می‌کنند و آنها را در پلتفرم‌های پخش شبکه نمایش خانگی به تماشا می‌نشینند و حتی پخش مجدد آنها از شبکه‌های سیما را نیز دنبال می‌کنند.

ساترا ساز و کار نظارتی منسجم بر شبکه نمایش خانگی

موضوع نظارت بر شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌های فعال در آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. با توجه به میزان رجوع مخاطب به این پلتفرم‌ها به نظر می‌رسد هنوز ساز و کار قانونی مشخصی که به طور اثربخش بر شبکه نمایش خانگی نظارت کند وجود ندارد. هرچند که چالش‌ها پیرامون مدیریت کلان و نظارت بر این شبکه ایجاد شده است. سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر یک خود را مسئول رسیدگی به این امور به طور خاص نهاد تنظیمگر قانونی آن یعنی سازمان تنظیم مقررات رادیو به طور تلویحی اعلام کردند.

صدا و سیما خود را متولی ساترا ذیل معاونت فضای مجازی خود معرفی کرد و از سوی دیگر محمد خزایی، رئیس سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان دیگری خواستار شد تا مسئولیت رسیدگی به شبکه نمایش خانگی کند. پس از آنکه این چالش میان دو نهاد اصلی رسانه‌ای کشور بالا گرفت، بنا به دستور مقام معظم رهبری، مقرر شد تا ریاست سازمان صدا و سیما و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این رابطه چاره‌ای تدبیر کنند. پس از ماه‌ها کشمکش و پیگیری، شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رئیس جمهور وارد عمل شد و طبق یک مصوبه قانونی (که مصوبات این شورا بدون تصویب ثانویه دیگر، قابل ابلاغ و لازم الاجرا است)، مسئولیت سازمانی ساترا به عنوان نهاد تنظیمگر قانونی ناظر بر پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی را به سازمان صدا و سیما محول کرد و ذیل آن برای مدیریت کلان و نظارت بر ساترا، دستور ایجاد شورای متشکل از صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور دو نماینده از این وزارت خانه صادر کرد. کار این شورا ایجاد ساز و کارهای بر زمین مانده و مغفول در رسیدگی به نهاد تنظیمگر ساترا به طور کلان نظارت بر این نهاد خاص تعیین شد.

تعارض منافع محتمل در موضوع نظارت ساترا

تا پیش از این ساترا نقش یک نهاد قانونی اما با تکالیفی نه آن چنان منسجم در قبال پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی را داشته است؛ اما حالا با توجه به تعیین تکلیف قانونی تازه باید این مسئله به درستی در ماده‌ها و تبصره‌های قانونی ذیل آئین نامه‌ها و شیوه‌نامه‌ها در نظر گرفته شود که آیا ساترا خود جزئی از ساختار پلتفرم‌هاست یا آنکه نهادی کاملاً بالاتر از آن‌ها و ناظر بر امور آنها با هدف ایجاد تنظیم گری است؛ زیرا با قرارگیری صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کنار هم برای نظارت بر ساترا، احتمال ایجاد یک تعارض منافع سیستمی و ساختاری بسیار بالاست؛ زیرا ساترا نهاد ناظر بر محصولات فراگیر صوتی و تصویری است و در مقابل، هر دو نهاد ناظر بر ساترا نیز خود متولی تولید، پخش و نظارت بر دسته دیگری از محصولات صوتی و تصویری فراگیر هستند که خروجی صوتی و تصویری هر سه نهاد، در کشور پخش می‌شود.

خلاً وجود یک قانون مؤثر اهداف و وظایف برای ساترا

ساترا طبق آنچه تا به حال از آن دیده شده، یک قانون اهداف و وظایف مشخص ندارد و عمدتاً در قالب یک سیاست دستوری از بالا به پائین اقدام می‌کند؛ این رویه ضمن آنکه از قدیمی‌ترین و کهنه‌ترین روشها برای نظارت است که کمترین کارکرد پویا و مؤثر نظارتی را نیز شامل می‌شود از اهداف یک نهاد تنظیم‌گر حرفه‌ای نیز بسیار فاصله دارد؛ لذا وجود یک قانون مدون شامل وجود جنبه‌های نظارتی تعاملی، تنظیم‌گری و در نهایت تضمین ایجاد یک شبکه تعامل دوسویه میان تنظیمگر ساترا با پلتفرم‌ها لازم است، تا بر مبنای وظایف منظور و ابلاغی از جانب شورای عالی فضای مجازی با هدف اعمال سیاست‌های استراتژیک فرهنگی در بستر رسانه شبکه نمایش خانگی، ضرورت‌های، لازم احصا و زمینه‌های مورد نیاز فراهم شود.

همچنین در این مسیر می‌شود به این مسئله در جهت رسیدن به یک نظارت پویا و مؤثر نیز اندیشید که چگونه می‌شود در همین ابتدای مسیر در ایجاد الگوی نظارتی ضروری برای ساترا، روی مطالعه اجرا و اعمال نظارت از نوع پسینی هدفمند نیز اندیشه کرد. تا هم قوانین بالادستی اصیل و موثر به نحو شایسته مورد توجه باشند، هم تنظیم‌گری معقول محقق شود و در نهایت میان نهاد مجری سیاست‌ها و اعمال قوانین یعنی ساترا با تولیدکننده به عنوان پلتفرم شبکه نمایش خانگی، یک رابطه پویا شکل بگیرد. در نهایت باید همه اقدام‌ها برای تقویت ذائقه مخاطب و رسیدن به تعامل سه جانبه انجام شود.

انتهای پیام/